مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا، نه‌تنها یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های دیپلماتیک قرن اخیر است، بلکه نقشی تعیین‌کننده در آینده نظم سیاسی و امنیتی خاورمیانه و حتی جهان ایفا می‌کند. این مذاکرات که سال‌هاست در سایه تهدید، بی‌اعتمادی و بازی‌های ژئوپلیتیکی جریان دارد، اکنون بار دیگر در آستانه یک نقطه عطف حساس قرار گرفته‌اند.
شکست مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا
نگاهی به گذشته نشان می‌دهد که مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا همواره با فراز و نشیب‌های فراوان همراه بوده است. در سال ۲۰۱۵، توافق برجام به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای دیپلماسی چندجانبه به امضا رسید. با این حال، خروج دولت ترامپ از این توافق در سال ۲۰۱۸، آغاز دور جدیدی از تنش و تحریم‌ها بود.در سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱، تلاش‌هایی برای احیای برجام صورت گرفت که عمدتاً به دلیل اختلافات فنی و سیاسی بی‌نتیجه ماند. دولت بایدن نیز با وجود وعده‌های اولیه، نتوانست مسیر روشنی برای بازگشت به توافق ایجاد کند. در این میان، ایران نیز با افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم، تلاش کرد فشار متقابل ایجاد کند.ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که هر دور از مذاکرات، بدون ایجاد چارچوب مشخص و تضمین‌های معتبر، با شکست مواجه شده است.
الگوی لیبی و توقف موشک‌ها
طبق گزارش منتشر شده در روزنامه “اسرائیل هیوم”، بر اساس سه شرط اصلی تاکید شده: برچیدن کامل زیرساخت هسته‌ای ایران طبق الگوی لیبی، توقف توسعه موشک‌های بالستیک و پایان حمایت از گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی در منطقه. این شروط، برای تهران عنوان خطوط قرمز در نظر گرفته می‌شود که قابل گذشت نیست.
تأثیر مباحثات بر اقتصاد تهران
پایان دور دوم مذاکرات تأثیرات ملموسی بر بازار ارز و طلا گذاشت. کاهش قیمت دلار و طلا در ایران نشان‌دهنده امیدواری موقت بازار به موفقیت مذاکرات است؛ اما در صورت شکست رسمی گفت‌وگوها، احتمال بازگشت تنش و افزایش قیمت‌ها بعید نخواهد بود.
اگرچه برخی منابع از “پیشرفت قابل‌توجه” سخن می‌گویند، اما فضای بی‌اعتمادی میان دو کشور، همراه با فشارهای داخلی و منطقه‌ای، شانس دستیابی به توافق نهایی را کاهش داده است. در چنین شرایطی، بسیاری بر این باورند که مذاکرات کنونی نیز ممکن است به سرنوشت تلاش‌های گذشته دچار شود.
نتیجه‌گیری
مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا بار دیگر به نقطه‌ای حساس رسیده‌اند. در حالی که افکار عمومی به دنبال روزنه‌ای برای بهبود شرایط هستند، واقعیت‌های سیاسی و امنیتی، مسیر دیپلماسی را بیش از پیش پرچالش کرده‌اند.