ایران به طور فزاینده ای به دنبال ارتقای نقش خود در صحنه اقتصاد جهانی با پیوستن به بلوک های بزرگ اقتصادی مانند بریکس است که شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است؛ بنابراین ایران در اقدامی قابل توجه از کشورهای بریکس خواست تا مسائل اقتصادی و مالی را در اولویت فعالیت های این گروه قرار دهند و بر اهمیت ایجاد دبیرخانه ای «چابک و کم هزینه» برای حمایت از دستیابی به اهداف این گروه تاکید کرد؛ و این تماس ها نشان دهنده تمایل تهران برای حضور در نظام اقتصادی بین المللی چندجانبه به عنوان ابزاری برای مقابله با چالش های اقتصادی و تحریم های غرب است.
بریکس: یک بلوک اقتصادی جهانی
بریکس به عنوان یک اتحاد اقتصادی ایجاد شد که به دنبال تقویت همکاری بین اقتصادهای نوظهور جهان است؛ و این گروه شامل کشورهایی با نفوذ اقتصادی قابل توجه در سطح منطقه ای و بین المللی است که حدود ۴۰ درصد از جمعیت جهان و ۲۵ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می دهند.در مورد اهداف بریکس، آنها به دنبال تقویت همکاری اقتصادی، تجارت بین‌الملل و ارائه جایگزین‌هایی برای سیستم مالی سنتی جهانی تحت سلطه نهادهای غربی مانند صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی هستند؛ وبا افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی و ظهور قدرت‌های اقتصادی جدید، برجام به یک پلتفرم مهم برای کشورهای جنوب جهانی برای بیان منافع خود تبدیل شده است.
ایران و بریکس: انگیزه‌های پیوستن
تلاش ایران برای پیوستن به برجام بخشی از استراتژی گسترده تر آن برای گسترش مشارکت های اقتصادی و کاهش وابستگی به غرب است؛ چون کشورهای غربی به رهبری آمریکا تحریم های اقتصادی شدیدی را علیه ایران به دلیل برنامه هسته ای این کشور اعمال کرده اند؛ بنابراین برجام فرصتی برای ایران برای تقویت همکاری با شرکای غیر غربی و کاهش تاثیر این تحریم ها است.ایران همچنین به دنبال تقویت تجارت با اعضای بریکس به ویژه چین و هند است که از بزرگترین شرکای تجاری تهران هستند؛ همچنین می خواهد روابط اقتصادی خود را به دور از اقتصادهای غربی متنوع کند و از اقتصادهای نوظهور برای تقویت رشد اقتصادی داخلی استفاده کند؛ وایران برجام را ابزاری برای ساختن یک نظام اقتصادی جهانی چندقطبی می‌داند که سلطه دلار آمریکا را کاهش می‌دهد.
ایران خواستار همکاری اقتصادی در چارچوب بریکس است
ایران در بیانیه‌های اخیر خود از کشورهای بریکس خواست تا بر مسائل اقتصادی و مالی به عنوان اولویت فعالیت‌های این گروه تمرکز کنند و از ایران خواست ابزارهای مالی جایگزینی را توسعه دهد که وابستگی به دلار آمریکا را کاهش می‌دهد، مانند ارزهای محلی یا سیستم سوآپ ارز.همین ایران بر اهمیت همکاری در پروژه های زیرساختی و انرژی که می تواند یکپارچگی اقتصادی بین کشورهای عضو را افزایش دهد، تاکید کرد؛ علاوه بر این، خواستار ایجاد مکانیسم هایی برای تسهیل تجارت درون بریکس از جمله رفع موانع گمرکی و تسهیل حمل و نقل شد.
اعتماد کم هزینه: چشم انداز نوآورانه ایرانی
از جمله ایده های مطرح شده از سوی ایران، پیشنهاد ایجاد دبیرخانه ای «کم هزینه» برای مدیریت فعالیت های بریکس است؛ وی اعلام کرد که هدف دبیرخانه افزایش کارایی اداری و اطمینان از این است که منابع به جای هزینه های اداری بالا به سمت پروژه های توسعه ای هدایت می شود، واین ایده همچنین نشان دهنده تمایل ایران برای ترویج همکاری عملی و موثر در چارچوب بریکس، به دور از بوروکراسی سنتی است؛ و با کاهش هزینه های اداری، دبیرخانه می تواند به هدایت منابع بیشتر برای حمایت از کشورهای در حال توسعه که از بحران های اقتصادی رنج می برند کمک کند.
چالش های پیش روی پیوستن ایران به برجام
علیرغم تماس ها و تلاش های ایرانیان، تهران برای دستیابی به هدف خود با چالش های بزرگی مواجه است؛ چون تحریم‌های ایران می‌تواند بر توانایی این کشور برای مشارکت در سیستم مالی بین‌المللی تأثیر بگذارد و پیوستن این کشور به برجام را به یک چالش فنی تبدیل کند؛ از سوی دیگر برخی از کشورهای عضو بریکس نیز نگران هستند که دخالت ایران بتواند تنش ها را با غرب به ویژه آمریکا افزایش دهد؛ بنابراین ایران به اصلاحات اقتصادی همه جانبه برای افزایش رقابت پذیری و جذب سرمایه گذاری از کشورهای عضو نیاز دارد.علاوه بر این، بریکس در ایجاد تعادل بین منافع اعضای فعلی خود با چالش هایی مواجه است که ممکن است الحاق اعضای جدید را به فرآیندی پیچیده تبدیل کند.
ایران و شرکای بریکس: فرصت‌هایی برای همکاری
علیرغم چالش‌ها، ایران فرصت‌های امیدوارکننده‌ای برای تقویت همکاری با اعضای بریکس دارد، به‌ویژه که ایران دارای ذخایر عظیم نفت و گاز است و این کشور را به شریکی استراتژیک برای کشورهایی مانند چین و هند تبدیل می‌کند که به منابع انرژی پایدار نیاز دارند؛ ایران همچنین می تواند از موقعیت جغرافیایی خود به عنوان دروازه ای بین آسیا و اروپا برای تسهیل تجارت بین اعضای بریکس استفاده کند؛ سرمایه گذاری های بریکس همچنین می تواند به پروژه های زیرساختی ایران مانند توسعه بنادر و جاده ها کمک کند.
پیامدهای احتمالی پیوستن ایران به بریکس
الحاق ایران به بریکس می تواند پیامدهای مهمی برای اقتصاد ایران و خود این گروه داشته باشد؛ وپیوستن به ایران به دور زدن تحریم ها و تقویت تجارت بین المللی خود کمک می کند؛ و مشارکت ایران همچنین به تقویت همکاری بین کشورهای جنوب جهانی کمک خواهد کرد؛ الحاق ایران می تواند نقش بریکس را به عنوان رقیب نظم سنتی اقتصاد جهانی افزایش دهد.
نتیجه گیری
ایران از طریق تلاش برای پیوستن به برجام به دنبال تقویت موقعیت اقتصادی و دیپلماتیک خود در صحنه بین المللی است؛ همچنین فراخوان او برای تمرکز بر مسائل اقتصادی و مالی، و پیشنهاد او برای ایجاد یک دبیرخانه چابک و کم هزینه، نشان دهنده تمایل او برای ایفای نقش فعال در گروه است؛ وبا وجود چالش ها، موفقیت ایران در پیوستن به برجام به توانایی آن در غلبه بر تحریم ها، انجام اصلاحات داخلی و ایجاد روابط قوی با اعضای فعلی بستگی دارد؛ در صورت تحقق، الحاق ایران می تواند گام مهمی به سوی نظم اقتصادی متعادل تر و عادلانه تر جهانی باشد.