همکاری های ایران و ارمنستان اخیراً به ویژه در زمینه های اقتصادی و فرهنگی توسعه چشمگیری داشته است، پروژه بندر آزاد اقتصادی چابهار یکی از برجسته‌ترین طرح‌های همکاری بین دو کشور محسوب می‌شود، زیرا به عنوان یک پلت فرم راهبردی برای ارتقای یکپارچگی منطقه‌ای و روابط دوجانبه در منطقه حساس جهان تلقی می‌شود.
چابهار دروازه تجارت منطقه ای
بندر چابهار در جنوب شرقی ایران در دریای عمان قرار دارد و مرکز لجستیکی محوری است که آسیای مرکزی، جنوب آسیا و خلیج عربی را به هم پیوند می‌دهد؛ ایران به دنبال بهره برداری از این موقعیت برای گسترش مشارکت های اقتصادی خود به ویژه با کشورهای همسایه مانند ارمنستان است که یکی از شرکای استراتژیک ایران در منطقه قفقاز است؛ وهدف این پروژه ارائه فرصت‌های سرمایه‌گذاری عالی در بخش‌های زیرساخت، حمل‌ونقل و لجستیک است که موقعیت بندر را به عنوان مرکز تجارت منطقه‌ای و بین‌المللی ارتقا می‌دهد.
بعد فرهنگی در همکاری ایران و ارمنستان
همکاری ایران و ارمنستان فراتر از ابعاد اقتصادی است و جنبه های فرهنگی را نیز در بر می گیرد، زیرا دو کشور پیوندهای عمیق تاریخی و مذهبی دارند؛ همچنین ارمنستان شامل اقلیت بزرگ ارمنی است که یکی از قدیمی ترین جوامع مسیحی جهان به شمار می رود و تاریخ آن در ایران به قرن ها قبل باز می گردد؛ واین ارتباط فرهنگی فرصت های همکاری در زمینه های هنر، آموزش و میراث فرهنگی را افزایش می دهد.در این زمینه، چندین قرارداد برای ارتقای فعالیت‌های فرهنگی مشترک از جمله تبادل هنرمندان و پژوهشگران و حمایت از فعالیت‌های میراثی با هدف حفظ هویت فرهنگی مشترک منعقد شد؛ این اقدامات نشان دهنده تمایل دو کشور برای ایجاد روابط پایدار است که درک متقابل را افزایش می دهد.
اهمیت پروژه از دیدگاه ارمنستان
مشارکت با ایران، به ویژه از طریق بندر چابهار، نشان دهنده یک فرصت استراتژیک برای ارمنستان است، زیرا این کشور به دنبال شکستن انزوای جغرافیایی خود ناشی از اختلافات مرزی با آذربایجان و ترکیه است؛ بندر چابهار می تواند به راه نجات ارمنستان برای دسترسی به بازارهای جهانی تبدیل شود و جایگزینی استراتژیک برای مسیرهای سنتی که از گرجستان می گذرد، فراهم کند.علاوه بر این، این پروژه توانایی ارمنستان برای تنوع بخشیدن به روابط اقتصادی خود را افزایش می دهد، زیرا ایران شریک قابل اعتمادی است که از طریق تقویت روابط تجاری و فرهنگی با کشورهای قفقاز از ثبات منطقه حمایت می کند.
چالش ها و چشم اندازهای پروژه
علیرغم فرصت‌های امیدوارکننده، این پروژه با چالش‌های متعددی مواجه است که مهم‌ترین آن تحریم‌های بین‌المللی اعمال شده علیه ایران است که ممکن است مانع از جریان سرمایه‌گذاری خارجی شود؛ تنش های منطقه ای و سیاسی در منطقه قفقاز ممکن است بر ثبات همکاری بین دو کشور تأثیر بگذارد؛ وبا این حال، ایران و ارمنستان تعهد زیادی برای ادامه تقویت روابط خود علیرغم این موانع نشان می دهند که نشان دهنده پتانسیل موفقیت درازمدت است.از سوی دیگر نیاز به توسعه زیرساخت‌های پایدار در بندر چابهار و تضمین خدمات لجستیکی باکیفیت است که نیاز به سرمایه‌گذاری هنگفتی دارد؛ با تعهد دو کشور به گسترش مشارکت اقتصادی، می توان با هدایت موثر منابع موجود بر این چالش ها غلبه کرد.
نفوذ منطقه ای:
همکاری ایران و ارمنستان از طریق بندر چابهار ممکن است به تقویت ثبات منطقه ای کمک کند، زیرا افق های جدیدی را برای تجارت بین کشورهای قفقاز، آسیای مرکزی و آسیای جنوبی باز می کند؛ علاوه بر این، این پروژه می تواند الگویی برای همکاری بین کشورهای منطقه باشد که به دنبال یکپارچگی اقتصادی به دور از درگیری های سیاسی هستند؛ با توجه به درگیری های ژئوپلیتیکی در قفقاز، این پروژه ممکن است به ایجاد بستری برای همکاری صلح آمیز بین کشورهای منطقه کمک کند.علاوه بر این، موفقیت این ابتکار ممکن است کشورهای دیگری مانند هند و روسیه را به پیوستن به این مشارکت تشویق کند و اهمیت چابهار را به عنوان دروازه اقتصادی جهانی افزایش دهد.به اضافه پروژه همکاری ایران و ارمنستان در بندر چابهار نیز نشان دهنده گامی راهبردی است که منافع اقتصادی و اهداف فرهنگی را در هم آمیخته است؛ با تقویت این همکاری، دو کشور می توانند به مزایای قابل توجهی دست یابند که شامل بهبود یکپارچگی منطقه ای و تقویت پیوندهای فرهنگی است که از آرزوهای آنها برای توسعه پایدار حمایت می کند؛ وبا وجود چالش‌ها، به نظر می‌رسد تعهد مشترک ایران و ارمنستان می‌تواند بندر چابهار را به یک الگوی همکاری بین‌المللی در منطقه‌ای که مشخصه آن تنش‌های سیاسی و ژئوپلیتیکی است، تبدیل کند.