رستوران‌های ایرانی در موسم حج، همواره یکی از پررونق‌ترین فصل‌ها برای رستوران‌های سنتی و لوکس در شهرهای مذهبی ایران بوده است. اما در سال ۱۴۰۳، این صنعت با بحران‌های اقتصادی، کاهش زائران و گرانی شدید مواجه شده است.
رستوران‌های ایرانی در موسم حج
در حافظه جمعی بسیاری از ایرانیان، موسم حج نه‌فقط زمان عبادت و زیارت، بلکه فرصتی برای سفر داخلی، دیدار خانواده‌ها و بهره‌برداری از خدمات فرهنگی، تفریحی و البته خوراکی است. رستوران‌های ایرانی در موسم حج نقش بسیار مهمی ایفا می‌کردند و برای دهه‌ها، شهرهایی چون مشهد، قم، تهران و شیراز در ایام حج میزبان خیل عظیمی از مسافران و زائران بوده‌اند. این امر، به‌ویژه برای صنف رستوران‌داران، نقطه اوج فروش سالانه محسوب می‌شد.
شهر مشهد که مزار امام رضا (ع) را در خود جای داده است، یکی از مقصدهای اصلی قبل از موسم حج به شمار می‌رود.رستوران‌های ایرانی در موسم حج، نقش مهمی در پذیرایی از زائران ایفا می‌کنند.رستوران «معین درباری»معروف به غذاهای سنتی مانند «چلوکباب» و «شیشلیک» است و بیشتر پذیرای زائران متمکن می‌باشد. امسال این رستوران با افزایش قیمت گوشت و مواد اولیه روبرو است.رستوران «پسران کریم»یک رستوران محبوب و باکیفیت که غذاهای سنتی را با کیفیت بالا ارائه می‌دهد. امسال برای همدلی با شرایط مالی زائران ایرانی، منوی اقتصادی نیز معرفی کرده است.رستوران «صفویه»ترکیبی از سبک ایرانی و عربی است و میزبان هیئت‌هایی از کشورهای همسایه می‌باشد. این رستوران به‌دلیل مهاجرت داخلی نیروی کار از بخش خدمات با کمبود نیروی انسانی مواجه است.
دلایل رکود اقتصادی
از اواسط دهه گذشته، اقتصاد ایران شاهد موج‌های متوالی تورم بالا بوده است که در برخی سال‌ها به نرخ‌های رکوردشکن بالای ۴۰ تا ۵۰ درصد رسیده است. این تورم شدید به طور مستقیم بر قدرت خرید خانوارهای ایرانی تأثیر گذاشته و باعث افزایش سرسام‌آور قیمت مواد غذایی از جمله گوشت، سبزیجات، روغن‌ها و ادویه‌هایی شده است که در تهیه غذاهای رستوران‌ها ضروری هستند.این افزایش شدید قیمت‌ها خانواده‌ها را مجبور کرده است تا هزینه‌های خود را برای فعالیت‌های تفریحی مانند صرف غذا در خارج از خانه کاهش دهند، که این موضوع تأثیر منفی قابل توجهی بر فروش رستوران‌ها داشته، به‌ویژه در موسم حج که هزینه‌های زائران به سفر و مراسمات مرتبط است.رستوران‌های ایرانی در موسم حج این روزها با چنین شرایط اقتصادی و کاهش قدرت خرید مشتریان مواجه هستند و این مسئله به وضوح در کاهش تردد و فروش آنها دیده می‌شود.
افزایش هزینه‌های بهره‌برداری و مالیات‌ها
ایران طی سال‌های گذشته شاهد افزایش قابل توجه قیمت برق، آب و گاز بوده است که از مهم‌ترین اجزای هزینه‌های بهره‌برداری رستوران‌ها به شمار می‌روند. وابستگی زیاد به وسایل برقی مانند یخچال‌ها، اجاق‌ها و سیستم‌های سرمایشی و همچنین استفاده از گاز برای پخت‌وپز، باعث شده افزایش قیمت انرژی بار مالی مستقیمی بر دوش صاحبان رستوران‌ها باشد.با تکرار افزایش غیرمنتظره و نامنظم قبوض، بسیاری از صاحبان رستوران‌ها خود را در موقعیتی دشوار می‌یابند؛ جایی که باید بین ارائه کیفیت بالا و کاهش هزینه‌های عملیاتی تعادل برقرار کنند. برخی رستوران‌ها مجبور شده‌اند ساعات کاری خود را کاهش دهند یا از روش‌های جایگزین و کم‌بازده‌تر برای حفظ بقا استفاده کنند.رستوران‌های ایرانی در موسم حج نیز از این مشکلات بی‌نصیب نیستند و این شرایط اقتصادی سخت تأثیر چشمگیری بر عملکرد و فروش آنها گذاشته است.
دولت ایران در تلاش برای پوشش کسری بودجه و افزایش درآمدها، نرخ مالیات‌ها و عوارض مربوط به بخش خدمات و رستوران‌ها را افزایش داده است. این مالیات‌ها شامل مالیات بر درآمد، مالیات بر ارزش افزوده و عوارض بهداشتی و نظارتی می‌باشد.با وجود اینکه این مالیات‌ها برای بهبود خدمات عمومی تخصیص یافته‌اند، اما بار پرداخت آنها تاثیر چشمگیری بر توانایی رستوران‌ها در کسب سود معقول داشته است، به‌ویژه در موسم حج که تعداد مشتریان کاهش یافته است.
جمع‌بندی
رستوران‌های ایران در موسم حج همواره بخشی از تجربه فرهنگی و مذهبی زائران بوده‌اند. اما اکنون این فضا نه‌تنها با خطر کاهش مشتری مواجه است، بلکه آینده آن نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. دولت، نهادهای دینی و بخش خصوصی باید راه‌حلی فوری برای نجات این صنعت پیدا کنند، پیش از آن‌که برندهای قدیمی و خاطره‌انگیز از بین بروند.