چرا نظام سلامت ایران از الگوی موفق امارات عقب مانده است؟

درحالی‌که امارات با ابتکارات پایدار در حوزه سلامت، زندگی بیماران را متحول می‌کند، نظام سلامت ایران همچنان درگیر مشکلات ساختاری و کمبود منابع است. چرا ایران از الگوهای موفق منطقه بهره نمی‌گیرد؟

شکاف ساختاری در نظام سلامت ایران

شکاف ساختاری در نظام سلامت ایران نه‌تنها ناشی از کمبود منابع مالی، بلکه نتیجه سال‌ها بی‌توجهی به نهادسازی، شفافیت و عدالت اجتماعی است. در بسیاری از نقاط کشور، به‌ویژه مناطق روستایی و حاشیه‌نشین، زیرساخت‌های بهداشتی فرسوده و ناکارآمد باقی مانده‌اند. نبود سیستم ارجاع کارآمد، تمرکز شدید بر درمان به‌جای پیشگیری، و کمبود نیروی انسانی متخصص، به بحران‌های پنهانی دامن زده که بیماران مزمن و نیازمندان بیش از دیگران از آن آسیب دیده‌اند. نظام سلامت ایران به‌جای حرکت به‌سوی یک الگوی مشارکتی و پایدار، هنوز متکی بر تصمیم‌گیری‌های متمرکز و بعضاً سیاسی است که اغلب از واقعیت‌های میدانی فاصله دارد. این شکاف ساختاری زمانی پر خواهد شد که اصلاحات بنیادین، شفاف‌سازی داده‌ها، و همکاری نهادهای دولتی و مردمی در اولویت قرار گیرد.

ابتکار امارات؛ الگویی برای پایداری و عدالت

در تازه‌ترین اقدام، سموّ شیخه فاطمه بنت مبارک ۱۷۲ میلیون درهم برای حمایت از بیماران مزمن تخصیص داد. این کمک نه‌تنها جنبه خیریه دارد بلکه بخشی از یک مدل ساختاریافته است که نظام سلامت را به سوی پایداری هدایت می‌کند. در این مدل، خدمات درمانی، توان‌بخشی، تجهیزات پزشکی و حتی حمایت‌های روانی برای بیماران به‌صورت مداوم تأمین می‌شود.در ایران، اقدامات خیرخواهانه بیشتر بر پایه کمک‌های مقطعی استوار است که فاقد برنامه‌ریزی بلندمدت یا نهادینه‌سازی هستند. همین مسئله باعث شده تا بیماران مزمن، به‌ویژه در مناطق محروم، در چرخه‌ای از رنج و بی‌پناهی گرفتار بمانند.

در امارات، زنان نقش مهمی در طراحی و اجرای برنامه‌های اجتماعی ایفا می‌کنند. مشارکت سموّ شیخه فاطمه در طرح سلامت، نشان از یک دیدگاه پیشرفته نسبت به نقش اجتماعی زنان دارد. در ایران اما مشارکت زنان در سطوح کلان تصمیم‌گیری همچنان محدود و تحت کنترل شدید است. ظرفیت عظیم اجتماعی زنان برای تحول در نظام سلامت، عملاً نادیده گرفته می‌شود.

پیام انسانی؛ کرامت و امید

مدل اماراتی بر پایه هم‌افزایی میان نهادهای گوناگون از هلال‌احمر تا مؤسسات خیریه و وزارت بهداشت استوار است. این همکاری باعث افزایش شفافیت، بهره‌وری و کاهش فساد شده است. اما در ایران، سازمان‌های دولتی و نیمه‌دولتی اغلب موازی‌کاری می‌کنند، داده‌ها شفاف نیست و نبود همکاری سازمان‌یافته مانع دستیابی به نتایج مؤثر می‌شود.

مدل اماراتی بر پایه هم‌افزایی میان نهادهای گوناگون از هلال‌احمر تا مؤسسات خیریه و وزارت بهداشت استوار است. این همکاری باعث افزایش شفافیت، بهره‌وری و کاهش فساد شده است. اما در ایران، سازمان‌های دولتی و نیمه‌دولتی اغلب موازی‌کاری می‌کنند، داده‌ها شفاف نیست و نبود همکاری سازمان‌یافته و نظام سلامت ايران مانع دستیابی به نتایج مؤثر می‌شود.

جمع‌بندی

راه رسیدن به یک نظام سلامت ایران، در نادیده‌گرفتن موفقیت‌های منطقه‌ای نیست، بلکه در یادگیری و بومی‌سازی آن‌ها براساس شرایط داخلی است. چشم‌پوشی از تجربه‌هایی مانند مدل امارات، تنها به تعمیق بحران‌های بهداشتی و افزایش رنج مردم منجر خواهد شد. وقت آن رسیده که رویکردهای نوینی در پیش گرفته شود که کرامت انسان‌ها را بازگرداند و حق بنیادین آن‌ها برای درمان و مراقبت را تضمین کند.