آتش‌سوزی گورستان تاریخی دارالسلام شیراز به همراه تخریب سنگ‌گورها و ساخت‌وساز غیرقانونی، این اثر ملی با قدمتی بیش از هزار سال را در معرض خطر جدی قرار داده است. این وضعیت، نگرانی فعالان و کارشناسان میراث فرهنگی را برانگیخته و بار دیگر ضعف مدیریت و بی‌توجهی نهادهای مسئول را آشکار کرده است.
آتش‌سوزی گورستان تاریخی دارالسلام شیراز
آتش‌سوزی گورستان تاریخی دارالسلام شیراز یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های اخیر میراث فرهنگی این شهر است. سیاوش آریا، کنشگر میراث فرهنگی، گزارش داده که بخش‌های وسیعی از سنگ‌گورها و فضای اطراف آرامستان بر اثر آتش‌زدن گیاهان و زباله‌های ناشی از حضور افراد ناشناس و معتاد آسیب دیده‌اند. این آتش‌سوزی گورستان تاریخی نه تنها باعث تخریب فیزیکی سنگ‌ها شده، بلکه چشم‌انداز فرهنگی و ارزش تاریخی این محوطه ملی را نیز خدشه‌دار کرده است.
به گفته کارشناسان، نبود نظارت کافی و بی‌توجهی نهادهای مسئول، زمینه را برای این اقدامات فراهم کرده است و باعث شده است آتش‌سوزی گورستان تاریخی دوباره تکرار شود. علاوه بر آسیب‌های مستقیم، رشد علف‌های هرز و ورود زباله و پسماند، روند تخریب را تشدید کرده و امکان ترمیم و مرمت اصولی را به شدت محدود کرده است.
ساخت‌وساز غیرمجاز در حریم آرامستان
ساخت‌وساز غیرمجاز در حریم آرامستان دارالسلام شیراز یکی از مهم‌ترین تهدیدهای این اثر ملی محسوب می‌شود. طی ماه‌های اخیر، گزارش‌هایی از احداث سازه‌های بدون مجوز در عرصه و حریم آرامستان منتشر شده است که با قوانین میراث فرهنگی ایران مغایرت دارد. این ساخت‌وسازها نه تنها منظر تاریخی و فرهنگی آرامستان را تخریب می‌کنند، بلکه امکان انجام هرگونه مرمت اصولی و حفاظت از سنگ‌گورها و فضای پیرامونی را نیز به شدت محدود می‌سازند.
کارشناسان میراث فرهنگی تأکید دارند که هرگونه دخالت عمرانی در حریم و عرصه آثار تاریخی بدون طرح مصوب و مجوز رسمی ممنوع است و سازه‌های ساخته‌شده باید به سرعت برچیده شوند. با این حال، مشاهدات میدانی نشان می‌دهد برخی فعالیت‌ها همچنان ادامه دارد و عدم نظارت کافی نهادهای مسئول باعث شده است روند تخریب آرامستان تسریع شود. این اقدامات، علاوه بر آسیب مستقیم به آثار، چشم‌انداز فرهنگی و هویت تاریخی مجموعه را نیز تهدید می‌کنند و پیامدهای منفی بلندمدتی برای میراث ملی ایران به دنبال دارند.
بحران‌های دیگر: یادگاری‌نویسی و زباله
علاوه بر آتش‌سوزی و ساخت‌وساز غیرمجاز، آرامستان دارالسلام با مشکلات دیگری نیز روبه‌رو است که روند تخریب آن را تشدید می‌کنند. یادگاری‌نویسی روی سنگ‌گورها و ریختن زباله‌های مختلف باعث آسیب دیدن لایه‌های تاریخی و ارزشمند سنگ‌ها شده و چشم‌انداز فرهنگی مجموعه را مخدوش کرده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که تکرار بی‌توجهی‌ها و عدم نظارت، زمینه را برای رخدادهای جدی‌تری از جمله آتش‌سوزی گورستان تاریخی فراهم می‌کند و این خطر می‌تواند به سرعت بخش‌های بیشتری از آرامستان را نابود کند.
با ادامه این روند، ترکیب عوامل انسانی و طبیعی، آسیب‌های ناشی از آتش‌سوزی گورستان تاریخی، ریختن زباله و یادگاری‌نویسی، شرایط بحرانی برای حفاظت از این اثر ملی ایجاد کرده است. نبود اقدامات حفاظتی منظم و عدم اجرای قوانین میراث فرهنگی باعث شده است که هرگونه تلاش برای مرمت یا ترمیم اصولی با مشکل مواجه شود و نگرانی‌ها درباره از دست رفتن هویت فرهنگی و تاریخی این آرامستان بیش از پیش افزایش یابد.
نتیجه‌گیری
آرامستان دارالسلام که در بهمن ۱۳۸۸ در فهرست میراث ملی ایران ثبت شد، امروز به نمادی از بی‌توجهی سیستماتیک به میراث فرهنگی تبدیل شده است. آتش‌سوزی گورستان تاریخی، تخریب سنگ‌گورها، ساخت‌وساز غیرقانونی و بی‌توجهی نهادهای مسئول، این مجموعه تاریخی را در آستانه نابودی قرار داده است.