بازداشت‌های تازه در تربت حيدريه ، در حالی که ایران به عنوان کشوری با تنوع قومی و مذهبی شناخته می‌شود، گزارش‌های اخیر حاکی از افزایش بازداشت‌ها در میان اقلیت‌ها در مناطق مختلف این کشور است. اخیراً، در تربت حیدریه واقع در استان خراسان رضوی، دو نفر از پیروان جریان یمانی به نام‌های ریحانه دارات و رسول دارات بازداشت شده‌اند. این حادثه بازتاب‌های زیادی در جامعه اقلیتی ایران داشته و به نقض فاحش حقوق بشر در این کشور اشاره دارد. این گزارش به بررسی جزئیات این بازداشت‌ها و پیامدهای آن برای اقلیت‌های مذهبی و قومی در ایران می‌پردازد.
بازداشت‌های تازه در تربت حيدريه
بازداشت‌های تازه در تربت حيدريه در یک دوره زمانیدر ماه‌های اخیر، تربت حیدریه شاهد افزایش بازداشت‌های هدفمند علیه شهروندانی بوده که به جریان‌ها یا اقلیت‌های مذهبی غیررسمی وابسته‌اند. بازداشت ریحانه و رسول دارات در اوایل اردیبهشت ۱۴۰۴ تنها نمونه‌ای از این روند است که با شدت بیشتری در حال اجراست. این اقدامات معمولاً بدون اعلام اتهام رسمی، بدون دسترسی به وکیل، و در برخی موارد بدون اطلاع خانواده‌ها صورت می‌گیرد.بررسی‌ها نشان می‌دهد که در این بازه زمانی، نهادهای امنیتی در خراسان رضوی به طور فزاینده‌ای بر فعالیت‌های مذهبی غیررسمی و خصوصی تمرکز کرده‌اند، به‌ویژه آن دسته از آیین‌هایی که خارج از چارچوب نهادهای دینی دولتی برگزار می‌شوند. این موضوع موجب نگرانی نهادهای حقوق بشری و فعالان مدنی درباره افزایش سرکوب مذهبی در مناطق غیرمرکزی شده است.
بازداشت ریحانه و رسول دارات احتمالاً به دلیل پیوستگی آنها به جریان یمانی و برگزاری مراسم مذهبی این جریان بوده است. جریان یمانی یکی از اقلیت‌های مذهبی در ایران است که به دلیل عقاید خاص خود در معرض فشار و سرکوب قرار دارد. مقامات ایرانی به طور مرتب به اقلیت‌ها و گروه‌های مذهبی مستقل مانند پیروان این جریان حمله می‌کنند و این افراد معمولاً به اتهامات مبهمی چون “ترویج افکار ضد دینی” یا “تهدید امنیت ملی” بازداشت می‌شوند.
افزایش فشارها بر اقلیت‌ها
در ماه‌های اخیر، گزارش‌های متعددی از بازداشت و سرکوب اقلیت‌های مذهبی و قومی در ایران منتشر شده است. به عنوان مثال، در چند ماه گذشته، شاهد بازداشت نوکیشان مسیحی، بهاییان و اهل سنت در نقاط مختلف ایران بوده‌ایم. این بازداشت‌های تازه در تربت حيدريه اغلب بدون دلایل قانونی و تحت اتهامات مبهم صورت می‌گیرد. در برخی موارد، حتی خانواده‌های این افراد نیز از وضعیت آنها بی‌اطلاع می‌مانند و محل نگهداری آنها به طور مخفیانه حفظ می‌شود.
این بازداشت‌ها نه تنها تبعات منفی برای افرادی که به دلیل عقاید مذهبی خود دستگیر می‌شوند دارد، بلکه باعث ایجاد ناامنی اجتماعی و دلهره در میان سایر اعضای اقلیت‌ها نیز می‌شود. در بسیاری از موارد، خانواده‌های این افراد به دلیل ترس از بازداشت‌های بیشتر، از اطلاع‌رسانی به نهادهای حقوق بشری یا رسانه‌ها خودداری می‌کنند. این سکوت باعث می‌شود که نقض حقوق بشر در ایران به طور مداوم ادامه یابد و هیچ پاسخگویی برای این اقدامات وجود نداشته باشد.
پیامدهای حقوقی و اجتماعی
بازداشت‌های خودسرانه افراد به دلیل باورهای مذهبی، مانند آنچه برای ریحانه و رسول دارات رخ داده، نه تنها نقض صریح قوانین بین‌المللی حقوق بشر است، بلکه تبعاتی گسترده و بلندمدت برای فرد، بازداشت‌های تازه در تربت حيدريه خانواده و جامعه به همراه دارد.از نظر حقوقی، این بازداشت‌ها مغایر با ماده ۱۸ و ۱۹ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی هستند که ایران یکی از امضاکنندگان آن است. این مواد حق آزادی اندیشه، مذهب، بیان و تجمع مسالمت‌آمیز را تضمین می‌کنند. همچنین، بازداشت بدون حکم قانونی روشن، بدون دسترسی به وکیل، یا بدون اطلاع خانواده، از مصادیق “نقض دادرسی عادلانه ” و “بازداشت خودسرانه ” به شمار می‌رود، که می‌تواند توسط نهادهایی مانند شورای حقوق بشر سازمان ملل مورد پیگیری قرار گیرد.
از نظر اجتماعی، این بازداشت‌ها باعث گسترش فضای ترس و ناامنی در میان اقلیت‌ها می‌شود. افراد از شرکت در فعالیت‌های مذهبی یا اجتماعی پرهیز می‌کنند، چرا که نگران تعقیب قضایی یا بازداشت هستند. خانواده بازداشت‌شدگان نیز با فشار روحی، مالی و اجتماعی روبه‌رو می‌شوند. در بسیاری از موارد، اعضای خانواده از ترس عواقب بیشتر، بازداشت‌های تازه در تربت حيدريه از مراجعه به رسانه‌ها یا نهادهای حقوق بشری خودداری می‌کنند، و این باعث می‌شود که نقض حقوق بشر در سکوت ادامه یابد.
در درازمدت، چنین روندی به تضعیف انسجام اجتماعی، تقویت بی‌اعتمادی عمومی به نهادهای حاکمیتی، و تداوم تبعیض ساختاری علیه اقلیت‌ها منجر می‌شود. این مسئله نه تنها تهدیدی برای گروه‌های اقلیتی است، بلکه به فرسایش حقوق مدنی همه شهروندان منجر خواهد شد.
مطالعه بیشتر : تمدید ماموریت گزارشگر ویژه برای بررسی نقص حقوق اقلیت‌ها در ایران
نتیجه‌گیری
بازداشت‌های تازه در تربت حيدريه؛ ریحانه و رسول دارات تنها یک نمونه از سرکوب‌های مذهبی و قومی در ایران است که با هدف از بین بردن تنوع مذهبی و جلوگیری از آزادی‌های دینی صورت می‌گیرد. این گزارش باید مورد توجه قرار گیرد تا جهانیان از وضعیت واقعی حقوق بشر در ایران آگاه شوند و در جهت تغییرات مثبت در این زمینه فشار بیاورند. با همبستگی و حمایت از اقلیت‌ها، می‌توان به آینده‌ای بهتر برای حقوق بشر در ایران امیدوار بود.