محمدرضا شالبافان، مدیر دفتر سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت ایران، از افزایش چشمگیر میزان اختلالات روانی در کشور خبر داد؛ موضوعی که بر پایه تازه‌ترین مطالعات منتشرشده اعلام شده است.
شالبافان روز پنجشنبه ۲۹ آبان در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا توضیح داد که نتایج یک پژوهش انجام‌شده در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد اختلالات روانی نسبت به سال‌های گذشته شیوع بیشتری پیدا کرده است؛ اتفاقی که او آن را نگران‌کننده توصیف کرد. او افزود که این آمار از میانگین کشورهای منطقه بالاتر است، هرچند نبود پژوهش‌های مستقل در برخی کشورها — که تنها به انتشار داده‌های دولتی بسنده می‌کنند — مقایسه دقیق را دشوار می‌سازد.
هشدارها درباره وخامت سلامت روان در ایران موضوع تازه‌ای نیست. پیش‌تر در ۱۵ آبان، آفرین رحیمی‌موقر، رئیس مرکز ملی مطالعات اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، گفته بود که نرخ جهانی افسردگی حدود ۷ درصد است، در حالی که این رقم در ایران به حدود ۱۳ درصد می‌رسد. همچنین گزارش وزارت بهداشت در دی‌ماه ۱۴۰۳ نشان می‌دهد یک‌چهارم جمعیت کشور طی یک سال دست‌کم یک نوع اختلال روانی را تجربه کرده‌اند.
شالبافان همچنین به نقش تغییرات اقلیمی در تشدید فشارهای روانی اشاره کرد و گفت افزایش آلودگی، رویدادهای شدید جوی و بلایای طبیعی می‌تواند موجب بالا رفتن میزان اضطراب و افسردگی شود؛ به‌ویژه در میان گروه‌های آسیب‌پذیر. او تأکید کرد که اثرات اقلیم بر سلامت روان در جوامع ضعیف چند برابر می‌شود و لازم است بعد روانی در سیاست‌های دولت برای مقابله با بحران اقلیمی لحاظ شود.
او افزود که جهان در سال‌های اخیر با مجموعه‌ای از بحران‌های روانی–اجتماعی مواجه بوده است؛ از جنگ‌ها گرفته تا بلایای طبیعی و بحران‌های اقتصادی، که همگی به افزایش یا تشدید اختلالات روانی دامن می‌زنند.
پیش‌تر خبرگزاری رویترز به افزایش «اضطراب اقلیمی» و حتی بروز موارد خودکشی مرتبط با موج‌های شدید گرما اشاره کرده بود، و همچنین فشارهای روانی ناشی از سیل‌ها و آتش‌سوزی‌ها را مورد توجه قرار داده بود. روزنامه گاردین نیز بر «هزینه‌های پنهان» بحران اقلیمی تأکید کرده و هشدار داده بود که رویدادهای شدید جوی می‌توانند احتمال بروز شوک روانی، افسردگی و اضطراب را افزایش دهند.
بررسی‌های انجام‌شده درباره پیامدهای روانی بلایای اقلیمی نشان می‌دهد بازماندگان چنین حوادثی با نرخ‌های بالاتری از اختلال استرس پس از سانحه، اضطراب و افسردگی روبه‌رو می‌شوند؛ موضوعی که نشان می‌دهد تغییرات اقلیمی تنها محیط زیست را تهدید نمی‌کند، بلکه بار رو‌به‌افزایشی بر سلامت روان به‌ویژه در میان گروه‌های آسیب‌پذیر تحمیل می‌کند.