بازداشت چهار ایرانی در بریتانیا در روزهای اخیر، پلیس بریتانیا از بازداشت پنج مرد، از جمله چهار شهروند ایرانی، به اتهام “آماده‌سازی برای یک اقدام تروریستی” خبر داده است. این حادثه نگرانی‌های زیادی را در میان جامعه ایرانیان مقیم بریتانیا و همچنین در سطح بین‌المللی به همراه داشته است. در ادامه به بررسی ابعاد مختلف این موضوع، سوابق مشابه در سال‌های گذشته، و تأثیرات احتمالی آن بر روابط ایران و بریتانیا می‌پردازیم.
پیامدهای بازداشت چهار ایرانی در بریتانیا
بازداشت چهار ایرانی در بریتانیا به‌عنوان یکی از جنجالی‌ترین تحولات امنیتی اخیر، واکنش‌های گسترده‌ای را در رسانه‌های داخلی و بین‌المللی به همراه داشته است. طبق اعلام پلیس، این عملیات در چند نقطه از جمله لندن، سوئیندون و منچستر بزرگ انجام شد و ظاهراً نتیجه ماه‌ها رصد اطلاعاتی و همکاری بین نهادهای امنیتی بریتانیاست. هرچند مقام‌ها هنوز از افشای جزئیات پرونده خودداری می‌کنند، برخی منابع امنیتی ادعا کرده‌اند که این افراد در حال برنامه‌ریزی برای حمله‌ای هدفمند به یک مکان خاص در خاک بریتانیا بوده‌اند.
این موضوع به‌ویژه در شرایطی حساس اتفاق افتاده که بریتانیا در سال‌های اخیر بارها نسبت به “فعالیت‌های خصمانه” از سوی جمهوری اسلامی ایران هشدار داده است. در گزارش سالانه دستگاه اطلاعات داخلی بریتانیا (MI5) نیز بارها به افزایش تلاش‌های تهران برای تأثیرگذاری یا اجرای عملیات در اروپا اشاره شده است. از سوی دیگر، بازداشت چهار ایرانی در بریتانیا نه‌تنها به نگرانی‌های امنیتی دامن زده، بلکه به تنش‌های دیپلماتیک میان لندن و تهران نیز ابعاد تازه‌ای بخشیده است. بسیاری از تحلیلگران سیاسی معتقدند این پرونده می‌تواند به اعمال محدودیت‌های بیشتر علیه نهادهای وابسته به ایران در اروپا منجر شود.
پیشینه تهدیدات تروریستی مرتبط با تهران
در سال‌های اخیر، موضوع فعالیت‌های اطلاعاتی و امنیتی ایران در خارج از مرزهای این کشور، به‌ویژه در اروپا و به‌طور خاص بریتانیا، به یکی از محوری‌ترین نگرانی‌های دستگاه‌های امنیتی غربی تبدیل شده است. دستگاه اطلاعات داخلی بریتانیا (MI5) در گزارش‌های متعدد، از جمله در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، نسبت به «افزایش چشمگیر تلاش‌های رژیم ایران برای هدف قرار دادن مخالفان، منتقدان و حتی “شخصیت‌های رسانه‌ای ” هشدار داده است.
یکی از نمونه‌های پر سر و صدا، پرونده مربوط به طرح احتمالی ترور تلویحی شخصیت‌های مخالف در لندن بود که به دستگیری چند نفر و افزایش تدابیر امنیتی در اطراف رسانه‌ها و گروه‌های اپوزیسیون ایرانی انجامید. در موردی دیگر، اطلاعات فاش‌شده نشان می‌داد که دیپلمات‌های ایرانی در برخی کشورهای اروپایی برای جمع‌آوری اطلاعات درباره مکان، تحرکات و ارتباطات فعالان سیاسی ایرانی در تبعید مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
از سوی دیگر، بریتانیا در تابستان ۲۰۲۳، پس از یک رشته تهدیدات علیه رسانه‌هایی چون “ایران اینترنشنال”، تصمیم گرفت سطح تهدیدات از جانب ایران را در رده‌ی “تهدید امنیت ملى” طبقه‌بندی کند. این تغییر طبقه‌بندی به دولت اجازه داد تا از ابزارهای شدیدتری برای مهار نفوذ ایران بهره ببرد، از جمله اعمال تحریم‌های خاص علیه اعضای سپاه پاسداران و نهادهای اطلاعاتی.بازداشت چهار ایرانی در بریتانیا در چنین بستری از تهدیدات مستمر، تنها یک مورد دیگر از مجموعه اقداماتی به نظر می‌رسد که نهادهای اطلاعاتی بریتانیا آن را به عنوان بخشی از “رفتار خصمانه سیستماتیک ايران” در نظر می‌گیرند. این در حالی است که مقامات ایرانی همواره چنین اتهاماتی را رد کرده و آن را بخشی از “جنگ روانی غرب” علیه ایران دانسته‌اند. با این حال، شواهد موجود و گزارش‌های امنیتی منتشرشده در سال‌های اخیر، نگرانی‌ها در مورد استفاده ایران از عملیات مخفیانه در خاک کشورهای غربی را دوچندان کرده است.
سایه تنش‌های دیپلماتیک بر روابط دو کشور
روابط ایران و بریتانیا همواره پیچیده و پرتنش بوده و از همکاری‌های محدود و محتاطانه تا بحران‌های دیپلماتیک کشیده شده است. از زمان انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، بریتانیا به‌طور مکرر در گفتمان سیاسی ایران به عنوان “دشمن تاریخی” یا “شیطان کوچک ” معرفی شده و این نگاه تأثیر مستقیمی بر سیاست خارجی تهران در قبال لندن داشته است؛ به‌ویژه در حوزه‌هایی همچون پرونده هسته‌ای ایران، حقوق بشر، و حمایت از رسانه‌ها و گروه‌های مخالف خارج از کشور.
حوادثی نظیر حمله به سفارت بریتانیا در تهران در سال ۲۰۱۱ که به قطع روابط دیپلماتیک برای مدتی انجامید، نمونه‌ای از این تنش‌هاست. در مقابل، دولت بریتانیا نیز رویکردی محتاط اما سخت‌گیرانه نسبت به تهران اتخاذ کرده، به‌ویژه پس از گزارش‌های متعدد درباره تلاش برای هدف‌گیری مخالفان ایرانی در خاک بریتانیا.
مطالعه بیشتر : اسرار کمیته ” هيئت مرگ” مرموزی که سرنوشت هزاران نفر را در تابستانی خونین تغییر داد
آغاز تنش تازه؟
بازداشت چهار ایرانی در بریتانیا به اتهام آماده‌سازی برای اقدام تروریستی، موضوعی است که نیازمند بررسی دقیق و بی‌طرفانه است. این حادثه می‌تواند تأثیرات عمیقی بر روابط دیپلماتیک میان ایران و بریتانیا داشته باشد و همچنین بر سیاست‌های امنیتی کشورهای غربی در قبال ایران تأثیرگذار باشد.