توافق دائم با ایران، عبارتی که این روزها بار دیگر در صدر اخبار سیاسی جهان قرار گرفته است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اعلام کرده قصد دارد درباره این توافق با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، گفت‌وگو کند؛ مسئله‌ای که می‌تواند نه‌تنها بر آینده پرونده هسته‌ای ایران، بلکه بر معادلات امنیتی کل خاورمیانه تأثیرگذار باشد.
توافق دائم با ایران؛ شعار سیاسی یا طرح عملی؟
در سال‌های اخیر، واژه توافق دائم با ایران به یکی از کلیدواژه‌های مهم در ادبیات سیاسی غرب و به‌ویژه آمریکا و اسرائیل تبدیل شده است. در حالی که توافق برجام در سال ۲۰۱۵ امیدهایی را برای حل بحران هسته‌ای ایران ایجاد کرده بود، خروج دولت ترامپ از این توافق و تشدید تحریم‌ها، عملاً همه‌چیز را به نقطه شروع بازگرداند. حالا بار دیگر، دونالد ترامپ با مطرح کردن موضوع توافق دائم با ایران، تلاش می‌کند افکار عمومی و رسانه‌ها را به این پرونده بازگرداند.
اما پرسش اساسی این است که منظور از این توافق دقیقاً چیست؟ آیا واشنگتن و تل‌آویو به دنبال یک توافق واقعی برای رفع نگرانی‌های بین‌المللی هستند یا هدف آن‌ها، ایجاد فشارهای بیشتر، تضعیف موقعیت ایران و تثبیت نفوذ سیاسی و امنیتی خود در منطقه است؟ از سوی دیگر، مقامات جمهوری اسلامی بارها اعلام کرده‌اند که تنها در صورتی حاضر به مذاکره و توافق خواهند بود که حقوق هسته‌ای و امنیت ملی ایران تضمین شود.
دیدار در نیوجرسی؛ ترامپ و لوتنیک در مسیر واشنگتن
حضور دونالد ترامپ در کنار هاوارد لوتنیک، وزیر بازرگانی دولت خود، در فرودگاه موریس‌تاون نیوجرسی بار دیگر توجه رسانه‌ها و تحلیلگران سیاسی را جلب کرد. این دیدار در حالی انجام شد که ترامپ خود را برای مجموعه‌ای از رایزنی‌های سیاسی آماده می‌کند؛ رایزنی‌هایی که گفته می‌شود محور اصلی آن، آینده سیاست خارجی آمریکا و به‌ویژه موضوع توافق دائم با ایران خواهد بود. انتشار تصاویر ترامپ و لوتنیک پیش از سوار شدن به هواپیمای ویژه ریاست جمهوری، موجی از گمانه‌زنی‌ها را درباره احتمال بازگشت ترامپ به صحنه سیاست فعال آمریکا به راه انداخته است.
ترامپ در این سفر اعلام کرد که طی روزهای آینده با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، دیداری مهم خواهد داشت. او تأکید کرده که بخش قابل‌توجهی از این گفت‌وگوها بر محور توافق دائم با ایران متمرکز خواهد بود؛ توافقی که به گفته او می‌تواند آینده امنیت خاورمیانه را تغییر دهد. با این حال، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این رویکرد بیش از آنکه یک استراتژی واقعی باشد، بخشی از بازی‌های تبلیغاتی ترامپ و نتانیاهو برای جلب حمایت سیاسی است.
آینده برجام؛ در سایه ابهام و بحران
پرونده برجام همچنان در بلاتکلیفی مطلق قرار دارد و چشم‌انداز آن با توجه به تحولات سیاسی بین‌المللی مبهم‌تر از همیشه است. از یک سو، دولت بایدن نتوانسته پیشرفت جدی در مذاکرات با ایران حاصل کند و از سوی دیگر، مواضع صریح و تند دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو درباره ایران، فضای سیاسی را بیش از پیش ملتهب کرده است. طرح دوباره موضوع توافق دائم با ایران از سوی ترامپ و همراهی اسرائیل با این موضع، عملاً احتمال بازگشت آسان به برجام را به چالش کشیده است.
بیشتر بخوانید : برنامه هسته‌ای ایران؛ گروسی هشدار می‌دهد خطر همچنان جدی است
کارشناسان معتقدند که مسیر برجام در حال حاضر با موانع جدی مواجه است. در همین حال، ایران نیز با گسترش فعالیت‌های هسته‌ای و کاهش تعهدات برجامی، پیام روشنی به طرف‌های غربی ارسال کرده که در صورت عدم دستیابی به توافق دائم با ایران، تهران مسیر مستقل خود را ادامه خواهد داد. این شرایط باعث شده که آینده توافق هسته‌ای نه‌تنها در هاله‌ای از ابهام فرو برود، بلکه بیم آن می‌رود که بحران‌های امنیتی و سیاسی در منطقه خاورمیانه شدت گیرد.
جمع‌بندی
با نگاهی به تحولات اخیر و طرح مجدد موضوع توافق دائم با ایران از سوی ترامپ و نتانیاهو، به‌روشنی می‌توان دریافت که پرونده هسته‌ای ایران دیگر یک مسئله صرفاً فنی یا دیپلماتیک نیست، بلکه به یکی از ابزارهای اصلی در جنگ قدرت‌های جهانی تبدیل شده است. در چنین فضایی، نه تنها سرنوشت برجام در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، بلکه هرگونه تلاش برای مذاکره یا توافق جدید نیز تحت تأثیر بازی‌های سیاسی و رقابت‌های انتخاباتی قرار می‌گیرد. اکنون همه نگاه‌ها به آینده و واکنش‌های ایران، آمریکا و اسرائیل دوخته شده است؛ آینده‌ای که بیش از همیشه در گرو تصمیمات پشت پرده و بازی قدرت‌های جهانی خواهد بود.