اقلیت زرتشتی ایران یکی از قدیمی ترین گروه های مذهبی در جهان است که قدمت آن به هزاران سال قبل از ظهور اسلام می رسد؛ و اگرچه قانون اساسی ایران دین زرتشتی را به عنوان دین به رسمیت می شناسد، اما این گروه با سرکوب سیستماتیکی مواجه است که حقوق مذهبی، فرهنگی و سیاسی آن را محدود می کند؛ و در طول سال‌ها، پرونده‌های زیادی ظاهر شده است که نشان‌دهنده تخلفات این اقلیت است، که مهم‌ترین آن برکناری رئیس شورای شهر یزد و تخریب اماکن متبرکه است که نمونه‌های بارز سیاست‌های سرکوبگرانه مقامات ایرانی علیه زرتشتیان.
پرونده برکناری رئیس شورای شهر یزد
در سال ۲۰۱۷، پرونده سپنتا نیکنام، سیاستمدار زرتشتی که ریاست شورای شهر یزد را برعهده داشت، جنجال بزرگی را در داخل و خارج از ایران به راه انداخت؛ و نیکنام به دلیل شایستگی و نمایندگی از تنوع فرهنگی و مذهبی شهر از سوی مردم یزد از جمله مسلمانان انتخاب شد؛ و با این حال، بر اساس مصوبه شورای نگهبان، او اندکی پس از پیروزی از سمت خود برکنار شد و این تصمیم را اینگونه توجیه کرد که زرتشتیان و غیرمسلمانان نمی توانند در شهرهای مسلمان نشین مناصب اداری داشته باشند.
ابعاد موضوع:
اصل ۲۶ قانون اساسی ایران به اقلیت های مذهبی مانند زرتشتیان حق نمایندگی سیاسی را می دهد؛ اما تصمیم برکناری نیکنام با این ماده مغایرت دارد که نشان دهنده دوگانگی در اجرای قانون است؛ واین تصمیم مورد انتقاد گسترده فعالان حقوق بشر و برخی از شخصیت‌های سیاسی ایران قرار گرفت، اما در عین حال تأثیر تندروهای مذهبی را در هدایت سیاست‌های عمومی آشکار کرد.
این حادثه همچنین تلاش های رژیم ایران برای به حاشیه راندن اقلیت های مذهبی و سیاسی و محدود کردن مشارکت آنها در زندگی عمومی را برجسته کرد.
پیامدها
این تصمیم باعث ناامیدی بزرگی در میان زرتشتیان شد که احساس می کردند نظام سیاسی آشکارا علیه آنها تبعیض قائل است؛ همچنین به ارزش‌های دموکراتیک در ایران آسیب رساند و حق رای و نمایندگی مردمی را تضعیف کرد؛ به علاوه بر احساس انزوا را در میان اقلیت های مذهبی افزایش داد و برخی از آنها را به فکر مهاجرت به خارج از کشور انداخت.
تخریب اماکن زرتشتی: محو هویت فرهنگی و مذهبی
از جمله مسائلی که نشان دهنده ستم فرهنگی و مذهبی اقلیت زرتشتی در ایران است، تخریب اماکن مقدسی مانند(آتشگاه) است؛ این مکان یکی از مقدس ترین مکان ها برای زرتشتیان به حساب می آید، زیرا اعتقاد بر این است که در آن آتش مقدسی وجود دارد که صدها سال است می سوزد؛ و علیرغم اهمیت تاریخی و مذهبی آن، این مکان و سایر مکان‌های زرتشتی عمداً مورد بی‌توجهی قرار گرفته و بعضاً توسط پروژه‌های عمرانی ویران شده یا توسط مقامات نادیده گرفته شده است.
همچنین بسیاری از اماکن مقدس زرتشتیان بدون تعمیر رها شدند و به مرور زمان خراب شدند؛ علاوه بر این، مقامات بودجه یا تلاشی برای حفاظت از این مکان‌ها اختصاص نمی‌دهند، اگرچه آنها بخشی از میراث ایران هستند؛ وبرخی از اماکن زرتشتیان نیز به دلیل زیرساخت ها یا پروژه های تجاری ویران شده اند؛ حتما جامعه زرتشتی در تصمیم گیری در مورد مکان هایی که برای آنها اهمیت مذهبی دارند، دخالت نداشت؛ گاهی اوقات زرتشتیان از برگزاری مراسم یا مناسک خود در این مکان ها منع می شوند و این امر امکان انجام آزادانه دین خود را محدود می کند.
پیامدها:
تخریب اماکن مقدس نشان دهنده تلاش رژیم ایران برای محو هویت فرهنگی و مذهبی زرتشتیان است؛ این بی توجهی باعث انتقاد سازمان های حقوق بشر و نهادهای بین المللی مرتبط با حفاظت از میراث شده است؛ وزرتشتیان نه تنها در سطح سیاسی، بلکه در سطح فرهنگی و مذهبی نیز خود را مورد هدف قرار می دهند.
سرکوب آزادی های عمومی اقلیت زرتشتی
علاوه بر مسائل عمده فوق، زرتشتیان در ایران با سرکوب مستمر حقوق اولیه خود در زمینه های مختلف مواجه هستند؛ به عنوان مثال، جشن‌های بزرگ مذهبی مانند نوروز و صدا از برگزاری مراسم عمومی ممنوع است؛ همچنین محدودیتی برای آزادی ساخت عبادتگاه های جدید یا بازسازی مکان های قدیمی وجود دارد؛ هم ممنوعیت تدریس تاریخ زرتشتیان در برنامه های درسی مدارس ایران وجود دارد که تاریخ و فرهنگ آنها را به حاشیه می برد.
وبرخی از دانشجویان زرتشتی نیز به دلیل مذهبشان از حضور در دانشگاه منع شده اند؛ همچنین زرتشتیان از تصدی بسیاری از مناصب عالی دولتی منع شده اند؛ وآنها از تبعیض در بخش خصوصی رنج می برند، جایی که مسلمانان برای اشتغال در اولویت هستند؛ وبه دلیل این سیاست های ظالمانه، بسیاری از زرتشتیان مجبور شدند برای یافتن محیطی که حقوق آنها را رعایت کند، ایران را ترک کنند.
به سوی آینده ای بهتر برای اقلیت ها در ایران
موارد انزوای سپنتا نیکنام و تخریب اماکن زرتشتی نشان دهنده سیاست های سیستماتیک مقامات ایرانی برای محدود کردن آزادی های عمومی اقلیت ها از جمله زرتشتیان است؛ واین اقدامات نه تنها حقوق بشر را نقض می‌کند، بلکه میراث فرهنگی و مذهبی ایران را که یکی از غنی‌ترین کشورهای جهان به‌شمار می‌رود، تهدید می‌کند.
دولت ایران برای تحقق عدالت و برابری باید حقوق اقلیت‌های مذهبی و سیاسی را که در قانون اساسی تصریح شده رعایت کند و از اماکن مذهبی و فرهنگی اقلیت‌ها نیز حفاظت کند.
و برای ارتقای کثرت گرایی فرهنگی و مذهبی به عنوان بخشی اساسی از هویت کشور تلاش کنند؛ اما پرداختن به این مسائل نیازمند اراده سیاسی واقعی و اصلاحات همه جانبه است که اعتماد را به اقلیت ها بازگرداند و آنها را به بخشی فعال از جامعه ایران تبدیل کند.