عید قربان زیر ذره‌بین در ايران، نه به‌عنوان یک روز مذهبی عمومی، بلکه به‌مثابه آینه‌ای از تبعیض‌ها و نابرابری‌های پنهان در جامعه دیده می‌شود. در حالی که بسیاری از شهروندان مسلمان این روز را با شکوه و مناسک رسمی جشن می‌گیرند.
عید قربان زیر ذره‌بین در ايران
عید قربان زیر ذره‌بین در ايران، برای بسیاری از شهروندان اهل سنت، نه روزی برای جشن و آیین‌های مذهبی، بلکه یادآور تبعیض‌های ساختاری و فشارهای سیاسی است. در مناطق سنی‌نشین مانند سیستان و بلوچستان، کردستان، و بخش‌هایی از خراسان، برگزاری نماز عید قربان و قربانی کردن حیوانات، اغلب با محدودیت‌هایی جدی مواجه می‌شود. مقامات امنیتی در سال‌های اخیر بارها مانع از تجمعات مذهبی اهل سنت در این روز شده‌اند، یا آن‌ها را به برگزاری مراسم در سکوت و در مکان‌های محدود و تحت نظر واداشته‌اند.
در حالی‌که عید قربان در رسانه‌های رسمی کشور با جلوه‌ای از وحدت اسلامی به نمایش گذاشته می‌شود، واقعیت در استان‌های سنی‌نشین متفاوت است. عید قربان زیر ذره‌بین در ايران، در حقیقت بازتابی است از شکاف عمیق بین مرکزگرایی شیعی حکومت و نیازهای مذهبی اقلیت اهل سنت. آن‌ها نه‌تنها از تریبون‌های رسمی محروم‌اند، بلکه حتی در روزی چون عید قربان نیز احساس امنیت و آزادی برای انجام مناسک دینی ندارند. این تبعیض نهادینه‌شده، اعتماد اقلیت‌های مذهبی را بیش از پیش فرسوده و آنان را در حاشیه سیاست‌های رسمی مذهبی قرار داده است.
این وضعیت تنها به ممانعت‌های امنیتی محدود نمی‌شود، بلکه ابعاد فرهنگی و اجتماعی عمیقی نیز دارد. بسیاری از خانواده‌های اهل سنت گزارش داده‌اند که در روز عید قربان، فرزندانشان در مدارس دولتی هیچ آشنایی‌ای با معنای این عید و جایگاه آن در فقه و سنت اسلامی اهل سنت پیدا نمی‌کنند. رسانه‌های رسمی نیز عملاً صدای این جوامع را حذف، عید قربان زیر ذره‌بین در ايران کرده‌اند و هیچ پوششی از مراسم آن‌ها ارائه نمی‌دهند. حتی در شهرهایی چون زاهدان، سنندج و پاوه، که اکثریت جمعیت آن‌ها اهل سنت هستند، پوشش امنیتی مراسم مذهبی در عید قربان به‌گونه‌ای است که بسیاری از مردم از شرکت در نماز جماعت یا مراسم قربانی صرف‌نظر می‌کنند.
سانسور آیینی؛ حذف مناسک اهل سنت از فضای عمومی
در سال‌های اخیر، عید قربان زیر ذره‌بین در ايران قرار گرفته است و اقلیت‌های مذهبی، به‌ویژه اهل سنت، در این مناسبت با محدودیت‌ها و سرکوب‌های گسترده‌ای مواجه بوده‌اند. هر ساله، گزارش‌های متعددی از بازداشت‌های گسترده فعالان و برگزارکنندگان مراسم‌های دینی اهل سنت در استان‌های مختلف ایران منتشر می‌شود. برای نمونه، در عید قربان سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰، ده‌ها نفر در استان‌های کردستان، سیستان و بلوچستان و خراسان بازداشت شدند که بسیاری از آن‌ها به اتهام برگزاری «مراسم غیرمجاز» و «تشویش اذهان عمومی» متهم شده‌اند.
این وضعیت نشان‌دهنده عمق بحران در به رسمیت شناختن حقوق اقلیت‌های مذهبی در ایران است، جایی که عید قربان زیر ذره‌بین در ایران به نمادی از فشارهای حکومتی علیه این گروه‌ها بدل شده است. بسیاری از خانواده‌ها مجبور شده‌اند مراسم خود را به صورت پنهانی و بدون اطلاع عموم برگزار کنند تا از بازداشت و پیگرد قانونی در امان بمانند. این روند باعث شده است تا شعائر دینی اهل سنت به مرور از فضای عمومی حذف شده و به یک مسئله ممنوعه تبدیل شود.
تکرار این وضعیت در سال‌های متوالی، عید قربان زیر ذره‌بین در ايران را به یک بحران فرهنگی و اجتماعی عمیق تبدیل کرده که نه تنها به وحدت ملی آسیب می‌رساند، بلکه حس تعلق اقلیت‌ها به جامعه را نیز کاهش می‌دهد. فشارهای مکرر و بازداشت‌های گسترده در این ایام، پیام واضحی به اقلیت‌های مذهبی ارسال می‌کند که حق داشتن و ابراز آیین‌های دینی خود را ندارند و باید در سایه و خفا زندگی کنند.
مطالعه بیشتر : روز عرفه در ایران: میان معنویت و نظارت امنیتی
جشن‌های اضحی ۲۰۲۵؛ بازداشت‌ها همچنان ادامه دارد؟
هر ساله با نزدیک شدن فصل عید قربان، نگرانی‌ها در میان اقلیت‌های دینی در ایران به دلیل محدودیت‌های شدید و کنترل‌های امنیتی گسترده‌ای که توسط مقامات بر جشن‌ها و مراسم دینی‌شان اعمال می‌شود، افزایش می‌یابد. عید قربان زیر ذره‌بین در ايران قرار دارد، به طوری که نیروهای امنیتی نظارت شدیدی بر مناسک دینی اقلیت‌ها به ویژه در مناطقی که این گروه‌ها مراسم ویژه عید قربان را برگزار می‌کنند، اعمال می‌کنند. با وجود اینکه این عید در سراسر جهان توسط مسلمانان گرامی داشته می‌شود، اقلیت‌هایی مانند اهل سنت، یزیدی‌ها و بهائیان با چالش‌های زیادی در اجرای آزادانه شعائر دینی خود روبرو هستند.