غذای اقلیت‌ها در ایران فقط خوراک روزمره نیست؛ بلکه بخشی از هویت، فرهنگ و حتی مقاومت آن‌هاست. یکی از نمونه‌های برجسته این پیوند، غذای سنتی «دلمه» است که در میان اقوامی چون کردها، عرب‌ها، ترک‌ها و ارامنه جایگاهی ویژه دارد. این غذا نه‌تنها طعمی آشنا در خانه‌هاست، بلکه به نمادی از اعتراض خاموش در برابر سیاست‌های یکسان‌سازی فرهنگی تبدیل شده است.
غذای اقلیت‌ها در ایران
غذای اقلیت‌ها در ایران نه‌تنها بازتابی از ذائقه محلی، بلکه نمایانگر تاریخ، زبان و فرهنگ گروه‌های مختلف قومی است. در مناطقی مانند کردستان، خوزستان و آذربایجان، غذاهای سنتی مانند دلمه، کله‌جو‌ش، هریسه یا کبه نه‌تنها با دستور‌پخت‌های مخصوص پخته می‌شوند، بلکه بخشی جدایی‌ناپذیر از مناسبت‌های مذهبی، سوگواری‌ها و جشن‌های محلی هستند. در سایه فشارهای فرهنگی، این غذاها به ابزاری برای حفظ هویت تبدیل شده‌اند.
با وجود اهمیت فرهنگی بالا، غذای اقلیت‌ها در ایران با چالش‌هایی جدی روبه‌رو است؛ از محدودیت در برگزاری جشنواره‌های محلی گرفته تا سانسور نام غذاها در رسانه‌های رسمی. این فشارها بخشی از روند همسان‌سازی فرهنگی است که تلاش دارد رنگین‌کمان فرهنگی ایران را تک‌صدایی کند. در چنین شرایطی، حفظ غذای اقلیت‌ها در ایران تبدیل به نوعی مقاومت روزمره شده است که در دل هر قابلمه دلمه یا بشقاب کبه جریان دارد.
وقتی غذا به بیانیه‌ای سیاسی تبدیل می‌شود
در سال‌های اخیر، در جریان اعتراضات مدنی در مناطق کردنشین و عرب‌نشین، پخت و توزیع غذای اقلیت‌ها در ایران به یک اقدام نمادین و اعتراضی تبدیل شده است. گروه‌های مدنی با پخش دلمه و دیگر غذاهای محلی، نه‌تنها از معترضان حمایت می‌کنند، بلکه پیامی روشن به جامعه و حکومت می‌دهند: «ما هستیم، با فرهنگ، زبان و غذای خود». این حضور غذایی، راهی هوشمندانه برای نشان دادن هویت بدون درگیری مستقیم است.
مقامات در برخی مناطق تلاش کرده‌اند که جلوی این نوع فعالیت‌ها را بگیرند؛ به‌عنوان مثال، با ممانعت از برگزاری جشن‌های غذای محلی یا محدود کردن فعالیت‌های خیریه مرتبط با پخش دلمه و کبه. اما واقعیت این است که غذای اقلیت‌ها در ایران، به‌ویژه در بستر اعتراضات، دیگر فقط طعام نیست؛ بلکه به رسانه‌ای فرهنگی و بیانیه‌ای سیاسی تبدیل شده که پیامش را از راه طعم و سنت منتقل می‌کند.
زنان؛ نگهبانان خاموش طعم و هویت
در بسیاری از خانواده‌های اقلیت، زنان نقش کلیدی در حفظ سنت‌های غذایی دارند. از مادربزرگ‌هایی که در روستاهای کردستان یا خوزستان طرز تهیه دلمه را به نوه‌ها آموزش می‌دهند، تا مادرانی که در مهاجرت با پخت غذاهای محلی، کودکان را با ریشه‌های خود آشنا می‌کنند. غذای اقلیت‌ها در ایران اغلب از طریق زنان منتقل می‌شود؛ نه‌تنها به‌عنوان یک دستور غذایی، بلکه به‌عنوان بخشی از هویت خانوادگی و قومی.
در بسیاری از خانواده‌های اقلیت، زنان نقش کلیدی در حفظ سنت‌های غذایی دارند. از مادربزرگ‌هایی که در روستاهای کردستان یا خوزستان طرز تهیه دلمه را به نوه‌ها آموزش می‌دهند، تا مادرانی که در مهاجرت با پخت غذاهای محلی، کودکان را با ریشه‌های خود آشنا می‌کنند. غذای اقلیت‌ها در ایران اغلب از طریق زنان منتقل می‌شود؛ نه‌تنها به‌عنوان یک دستور غذایی، بلکه به‌عنوان بخشی از هویت خانوادگی و قومی.
در سرزمینی که صداهای اقلیت‌ها اغلب نادیده گرفته می‌شود، حتی یک غذای ساده می‌تواند حامل پیامی بزرگ باشد. غذای اقلیت‌ها در ایران تنها خوراکی برای سیر کردن شکم نیست، بلکه زبان بی‌کلامی است برای حفظ ریشه، بیان هویت، و مقاومت فرهنگی. از قابلمه‌های دلمه در مهاباد تا دیگ‌های کبه در اهواز، هر طعم، هر ادویه و هر دستورپخت، سندی است بر زنده‌بودن فرهنگی که تلاش می‌شود به حاشیه رانده شود. غذا شاید ساکت باشد، اما اگر گوش بدهیم، صدایش از بسیاری فریادها رساتر است.