ایالات متحده پس از امضای فرمان اجرایی توسط دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا که رسماً فنتانیل را به عنوان “سلاح کشتار جمعی” طبقهبندی میکند، وارد فصل جدیدی از جنگ خود علیه این ماده مخدر، یکی از خطرناکترین مواد مخدر تاریخ، شده است.
این تصمیم پس از مجموعهای از اقدامات تشدید شده توسط ترامپ، از جمله اعمال تعرفه بر کشورهای صادرکننده، در تلاش برای مهار جریان این ماده مخدر به خیابانهای آمریکا، جایی که سالانه جان صدها هزار نفر را میگیرد، اتخاذ شد.
فنتانیل وتهدید مرگبار آمریکا
رئیس جمهور آمریکا فنتانیل را به عنوان یک “تهدید نظامی” توصیف کرد و به مرگ سالانه حدود ۲۰۰۰۰۰ تا ۳۰۰۰۰۰ نفر اشاره کرد که این اقدام بیسابقه را برانگیخت.
فنتانیل چیست؟ یک داروی اوپیوئید مصنوعی بسیار قوی است که به طور عمده برای کنترل دردهای شدید و مزمن در بیماران مبتلا به سرطان یا پس از جراحیهای پیچیده استفاده میشود. این ماده تا حدود ۵۰ تا ۱۰۰ برابر قویتر از مورفین عمل میکند و با اتصال به گیرندههای اوپیوئیدی در مغز و نخاع، سیگنالهای درد را مسدود میکند.
علاوه بر کاربرد پزشکی، فنتانیل به دلیل اثر آرامبخشی و ایجاد سرخوشی بالا، به شکل غیرقانونی نیز مورد سوءاستفاده قرار میگیرد که خطر اوردوز و مرگ ناگهانی آن بسیار بالا است. مصرف آن حتی در مقادیر کم بدون نظارت پزشکی، میتواند عوارض جدی جسمی و روانی ایجاد کند.
مصرف خارج از چارچوب درمانی و بدون نظارت پزشک، حتی در دوزهای بسیار پایین، خطر اوردوز، ایست تنفسی و مرگ ناگهانی را بهطور چشمگیری افزایش میدهد و میتواند پیامدهای جدی جسمی و روانی بههمراه داشته باشد.
این یکی از خطرناکترین مواد مخدر است که تولید غیرقانونی گستردهای در آزمایشگاههای مخفی و بدون نظارت دارد.
منابع و توزیع فنتانیل
این ماده در آمریکای شمالی رایج است و ایالات متحده از نظر مرگ و میر و مصرف، بیشترین آسیب را به بازار آن وارد میکند.
تولید و قاچاق مواد مخدر در چین و مکزیک متمرکز است. چین منبع اصلی مواد شیمیایی خام است، در حالی که مکزیک مرکز تولید داروهای نهایی است.
کارتلهای مواد مخدر نسل جدید، مانند آنهایی که در سینالوآ و جالیسکو هستند، آزمایشگاههای پیشرفتهای را برای تولید قرصهای تقلبی و فنتانیل نهایی کنترل میکنند.
هند نیز به عنوان منبع ثانویه مواد خام ظهور کرده است، به طوری که برخی از قاچاقچیان پس از تشدید کنترلهای چین، با کارتلهای مکزیکی برای تأمین این ماده غیرقانونی همکاری میکنند.
اگرچه مرز کانادا تنها ۱٪ از جریان فنتانیل را تشکیل میدهد، آزمایشگاههای مکزیکی در کانادا برای تسهیل قاچاق فعالیت میکنند و همین امر دولت کانادا را بر آن داشته است که ۹۰۰ میلیون دلار برای تقویت امنیت مرزها و مبارزه با بحران اختصاص دهد.
اثرات فاجعهبار بر سلامت و جامعه
فنتانیل در سال ۲۰۲۳ باعث بیش از ۱۰۰۰۰۰ مرگ ناشی از مصرف بیش از حد در ایالات متحده شد که تقریباً ۷۴۰۰۰ مورد از آنها مستقیماً با فنتانیل مرتبط بودند.
مصرف بیش از حد همچنان عامل اصلی مرگ و میر در میان آمریکاییهای زیر ۵۰ سال است و از بیماریهای قلبی و سرطان پیشی گرفته است.
طبق گزارش اداره مبارزه با مواد مخدر ایالات متحده، ۷۰٪ از این مرگ و میرها ناشی از مواد افیونی مصنوعی، عمدتاً فنتانیل، است. از سال ۲۰۰۱، ایالات متحده بیش از یک میلیون نفر را در اثر مصرف بیش از حد از دست داده است که تقریباً نیمی از آنها در دهه گذشته رخ داده است.
این بحران همچنین سیستم مراقبتهای بهداشتی را تحت فشار قرار داده و فشار بر بیمارستانها و اورژانسها را افزایش داده و مقامات را به سمت گسترش برنامههای توزیع داروی نالوکسان و آموزش جوامع در مورد استفاده از آن برای نجات جان انسانها سوق داده است.