قاچاق مواد پلیمری سال‌هاست به یکی از جدی‌ترین چالش‌های صنعت پتروشیمی ایران بدل شده است. این پدیده نه‌تنها زنجیره ارزش ملی را تضعیف می‌کند، بلکه رقابت نابرابر برای تولیدکنندگان داخلی ایجاد کرده و بازار رسمی را به آشوب می‌کشد. در این گزارش، ابعاد این بحران، پیامدهای اقتصادی و زیست‌محیطی آن و راهکارهای پیشنهادی برای عبور از این وضعیت بررسی می‌شود.
قاچاق مواد پلیمری؛ زخمی عمیق بر پیکر صنعت پتروشیمی
قاچاق مواد پلیمری سال‌هاست به‌عنوان یکی از جدی‌ترین معضلات اقتصادی کشور مطرح است. این پدیده نه تنها شفافیت بازار را از بین می‌برد، بلکه باعث می‌شود تولیدکنندگان داخلی در رقابتی نابرابر با سودجویانی قرار گیرند که بدون پرداخت مالیات و هزینه‌های قانونی، کالا را به بازار تزریق می‌کنند. همین مسئله سرمایه‌گذاری در صنایع پایین‌دستی را کاهش داده و فرصت‌های شغلی پایدار را از میان می‌برد. به همین دلیل بسیاری از کارشناسان، قاچاق مواد پلیمری را زخمی عمیق بر پیکر صنعت پتروشیمی ایران می‌دانند.
از سوی دیگر، این قاچاق گسترده منجر به خروج سرمایه ملی و کاهش توان رقابتی کشور در بازارهای جهانی می‌شود. هرچند ایران به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ پتروشیمی در منطقه شناخته می‌شود، اما تداوم این روند می‌تواند جایگاه کشور را در عرصه جهانی تضعیف کند. برخورد قاطع با شبکه‌های قاچاق، اصلاح ساختارهای نظارتی و توسعه همکاری میان دولت و بخش خصوصی، می‌تواند نخستین گام جدی برای مهار این بحران و بازگرداندن اعتماد به بازار رسمی باشد.
بحران زیست‌محیطی؛ پلاستیک‌های سنتی و آینده سبز
علاوه بر چالش‌های اقتصادی، مسئله محیط زیست نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. پلاستیک‌های سنتی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین تهدیدهای زیست‌محیطی شناخته می‌شوند و روند جهانی به سمت تولید و مصرف پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر در حال حرکت است. ایران اگر بخواهد از قافله عقب نماند، ناچار است در کنار مقابله با قاچاق، به سمت سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و توسعه محصولات دوستدار محیط‌زیست حرکت کند.
قاچاق مواد پلیمری تنها یک پدیده اقتصادی نیست؛ بلکه مسئله‌ای چندوجهی است که اقتصاد، جامعه و محیط زیست ایران را هم‌زمان تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. حل این بحران نیازمند همکاری جدی میان دولت، بخش خصوصی و نهادهای نظارتی است. اگر این اراده مشترک شکل بگیرد، ایران می‌تواند ضمن حفظ سرمایه ملی، جایگاه خود را در بازار جهانی تثبیت کرده و آینده‌ای پایدار برای صنعت پتروشیمی رقم بزند.