محدودیت واتس‌اپ و تلگرام در روسیه به مرحله تازه‌ای رسیده است؛ اقدامی که کرملین با هدف واداشتن شهروندان به استفاده از «سوپر اپلیکیشن» بومی به نام «مکس» دنبال می‌کند. این تصمیم بخشی از سیاست گسترده‌تری برای کنترل اینترنت و جایگزینی پلتفرم‌های خارجی با نمونه‌های داخلی است و نگرانی‌های جدی درباره آزادی‌های دیجیتال و حریم خصوصی کاربران ایجاد کرده است.
محدودیت واتس‌اپ و تلگرام در روسی
محدودیت واتس‌اپ و تلگرام در روسیه به یکی از جنجالی‌ترین تصمیمات اخیر کرملین تبدیل شده است. مقامات این کشور با اعلام محدودیت‌های تازه بر روی تماس‌های صوتی این دو پیام‌رسان، مدعی‌اند که این اقدامات برای مقابله با «سوءاستفاده‌های مجرمانه» و «تهدیدهای امنیتی» ضروری است. با این حال، تحلیل‌گران و فعالان حقوق دیجیتال معتقدند این سیاست بخشی از روند گسترده‌تری است که هدف اصلی آن، هدایت اجباری کاربران به سوی استفاده از اپلیکیشن بومی «مکس» و فراهم کردن امکان کنترل کامل بر ارتباطات آنلاین شهروندان است.
در همین راستا، محدودیت واتس‌اپ و تلگرام در روسیه نه تنها یک تغییر فنی در دسترسی به این سرویس‌هاست، بلکه نشان‌دهنده تغییر رویکرد کلی دولت به سمت اینترنت بسته و قابل نظارت است. تجربه سال‌های اخیر نشان داده که کرملین همواره تلاش کرده جایگزین‌های داخلی برای پلتفرم‌های محبوب جهانی ایجاد کند تا ضمن کاهش وابستگی به فناوری غربی، نظارت و کنترل خود را بر محتوای آنلاین تقویت کند؛ روندی که به گفته منتقدان، آزادی بیان و حریم خصوصی میلیون‌ها کاربر روس را تهدید می‌کند.
«مکس»؛ نسخه روسی وی‌چت
راه‌اندازی اپلیکیشن «مکس» از سوی دولت روسیه، گامی کلیدی در مسیر جایگزینی پلتفرم‌های خارجی با نمونه‌های بومی محسوب می‌شود. این سوپر اپلیکیشن که از الگوی وی‌چت چین الهام گرفته، امکانات متعددی از جمله پیام‌رسانی، بانکداری، پرداخت قبوض، سفارش تاکسی و غذا، خرید آنلاین، و حتی خدمات دولتی را در یک محیط واحد ارائه می‌دهد. مقامات مسکو امیدوارند با تبلیغ گسترده و اعمال محدودیت واتس‌اپ و تلگرام در روسیه، کاربران را به سمت این برنامه سوق دهند. توسعه‌دهندگان «مکس» ارتباط نزدیکی با حلقه قدرت کرملین دارند و همین مسئله نگرانی‌ها درباره استفاده این ابزار برای نظارت گسترده بر شهروندان را افزایش داده است.
با توجه به نفوذ عمیق واتس‌اپ و تلگرام در زندگی روزمره مردم، اجرای سیاست محدودیت واتس‌اپ و تلگرام در روسیه به‌منظور جایگزینی با «مکس» می‌تواند تبعات اجتماعی و سیاسی گسترده‌ای به همراه داشته باشد. فعالان حقوق دیجیتال هشدار می‌دهند که تمرکز حجم وسیعی از خدمات در یک اپلیکیشن تحت کنترل دولت، آزادی‌های فردی و حریم خصوصی کاربران را به‌طور جدی تهدید می‌کند. در این میان، تجربه چین با وی‌چت نمونه‌ای روشن از امکان استفاده چنین پلتفرم‌هایی برای پایش و کنترل رفتار شهروندان است؛ الگویی که به نظر می‌رسد روسیه نیز به‌دنبال پیاده‌سازی آن است.