مقامات ایرانی اخیراً از لغو ممنوعیت واتس اپ و گوگل پلی خبر دادند، تصمیمی که جنجال گسترده ای را در داخل و خارج از کشور به راه انداخت؛ حتما این اقدام نشان‌دهنده تغییر در سیاست‌های اینترنتی ایران است که مدت‌هاست با محدودیت‌های سخت و نظارت شدید مشخص می‌شود؛ ودر حالی که برخی این تصمیم را آغازی برای گشودگی بیشتر دیجیتال می دانند، برخی دیگر نیات دولت را زیر سوال می برند و آن را اقدامی حساب شده با هدف کاهش فشار داخلی و بین المللی می دانند.
زمینه تحریم و سانسور در ایران
از زمان انقلاب اسلامی در سال 1357، ایران در زمره کشورهایی بوده است که محدودیت های شدیدی را برای اینترنت اعمال کرده است؛ و این محدودیت ها شامل مسدود کردن وب سایت ها و برنامه هایی است که دولت آنها را تهدیدی برای امنیت ملی یا مغایر با ارزش های اسلامی می داند؛ از جمله این اپلیکیشن ها می توان به واتس اپ که یک ابزار ارتباطی بزرگ در بین ایرانیان است و گوگل پلی که منبع اصلی اپلیکیشن های گوشی های هوشمند است، اشاره کرد.
در جریان اعتراضاتی که در سال های اخیر کشور را فرا گرفته است، مقامات ایرانی به تشدید سانسور اینترنتی به عنوان ابزاری برای کنترل ارتباط بین تظاهرکنندگان و سازماندهی اعتراضات متوسل شده اند؛ به علاوه بر واتس اپ از جمله اپلیکیشن هایی بود که بارها برای جلوگیری از تبادل اطلاعات، عکس ها و فیلم های مربوط به اعتراضات مسدود شد.
دلایل لغو ممنوعیت
ایران به دلیل سانسور شدید اینترنت تحت فشار شدید سازمان های حقوق بشر و کشورهای غربی قرار گرفته است؛ و لغو این ممنوعیت می تواند گامی در جهت بهبود وجهه بین المللی آن باشد.
به اضافه نارضایتی ایرانیان از محدودیت های اینترنت، به ویژه با توجه به شرایط سخت اقتصادی، به طور فزاینده ای افزایش یافته است؛ و این حرکت ممکن است تلاشی برای آرام کردن خشم عمومی باشد؛ وبا گسترش تجارت الکترونیک و تکیه بر فناوری، دولت نیاز به ارائه ابزارهای ارتباطی اولیه برای حمایت از اقتصاد دیجیتال را درک کرده است.
واکنش های داخلی و بین المللی
بسیاری از ایرانیان از این تصمیم به عنوان گامی در جهت بهبود آزادی اینترنت و رفع موانع زندگی روزمره خود استقبال کردند؛ اما برخی دیگر اهداف دولت را زیر سوال می برند و معتقدند که این اقدام تنها به منظور کاهش فشار مردم است و نه تغییر واقعی سیاست.
ودر سطح بین‌المللی، سازمان حقوق بشر این اقدام را ستایش کرد، اما خواستار برداشتن گام‌های گسترده‌تر برای رفع محدودیت‌های اینترنت به طور کلی شد؛ در مورد شرکت‌های فناوری، شرکت‌هایی مانند متا و گوگل ممکن است این تصمیم را فرصتی برای گسترش در بازار ایران بدانند، اما به دلیل فضای سیاسی ناپایدار محتاط هستند.
چالش های آینده
با وجود لغو ممنوعیت واتس اپ و گوگل پلی، سانسور و نظارت بر محتوا همچنان وجود دارد. انتظار می رود دولت به نظارت بر استفاده از این برنامه ها ادامه دهد؛ و بسیاری از ایرانیان نیز نسبت به سیاست های اینترنتی دولت احساس بی اعتمادی می کنند، به ویژه با توجه به سابقه طولانی آن در سانسور و مسدودسازی.
مهم ترین سوال این است که آیا این اقدام به آزادسازی کامل اینترنت در ایران می انجامد یا صرفا اقدامی محدود برای دستیابی به دستاوردهای سیاسی موقتی است؟
اهمیت گام در سطح اجتماعی
این حرکت باعث می شود میلیون ها ایرانی راحت تر با هم ارتباط برقرار کنند و روابط اجتماعی و خانوادگی را تقویت کنند؛ همچنین دسترسی به گوگل پلی همچنین فرصت های بهتری برای دسترسی به برنامه های آموزشی و خدمات آنلاین برای دانش آموزان فراهم می کند؛ هم در جبهه اقتصادی، استارتاپ هایی که به برنامه های جهانی متکی هستند، برای گسترش فعالیت های خود پشتیبانی خواهند یافت.
امید یا حرکت تاکتیکی؟
لغو ممنوعیت واتس‌اپ و گوگل پلی در ایران ممکن است آغاز یک تغییر بزرگتر در سیاست‌های اینترنتی باشد، اما این یک گام محدود در چارچوب رژیم سانسور شدید باقی می‌ماند؛ و باید دید که آیا این حرکت با تغییرات واقعی که به افزایش آزادی بیان و بهبود زندگی شهروندان کمک می کند، به دنبال خواهد داشت یا اینکه صرفاً اقدامی برای کاهش فشارهای سیاسی و اقتصادی است.