وزارت خارجه ایران روز دوشنبه با انتشار بیانیه‌ای رسمی، حمله هوایی اسرائیل به منطقه مسکونی حارة حریک در ضاحیه جنوبی بیروت را «انتهاک آشکار آتش‌بس نوامبر ۲۰۲۴ و حمله‌ای سبعانه به حاکمیت لبنان» توصیف کرد.
این حمله به کشته شدن هيثم علی طباطبایی، از فرماندهان ارشد نظامی حزب‌الله و ده‌ها تن از غیرنظامیان، از جمله زنان و کودکان، انجامید و موجی از واکنش‌های سیاسی و امنیتی در منطقه به همراه داشت
تهران در این بیانیه خواستار محاکمه مقامات اسرائیلی به عنوان مرتکبان جرم تروریستی و جرم جنگی شد و تأکید کرد که ادامه حمایت‌های آمریکا از تل‌آویو زمینه‌ساز تکرار این حملات است. وزارت خارجه با لحنی تند تصریح کرد که واشنگتن، به عنوان یکی از ضامنان آتش‌بس، “مسؤولیتی مستقیم” در تشدید تنش‌ها دارد.
انتقاد از سکوت نهادهای بین‌المللی
ایران همچنین از آنچه «سکوت و بی‌عملی سازمان ملل و شورای امنیت» در برابر حملات مکرر اسرائیل در لبنان و منطقه خواند، به‌شدت انتقاد کرد. در بیانیه آمده است که این وضعیت غیرقابل پذیرش و فاقد هرگونه توجیه حقوقی است و موجب تضعیف سازوکارهای بین‌المللی برای حفظ صلح می‌شود.
تحلیلگران نزدیک به دولت در تهران معتقدند که ناکارآمدی واکنش نهادهای بین‌المللی می‌تواند احساس بی‌اعتمادی کشورهای منطقه به ساختارهای امنیت جمعی را افزایش دهد و زمینه را برای اقدامات یک‌جانبه فراهم کند.
اسرائیل: هدف “مقام ارشد نظامی” حزب‌الله بود
ارتش اسرائیل در بیانیه‌ای اعلام کرد که این عملیات به دستور دفتر نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو انجام شده و هدف آن “رئیس ستاد حزب‌الله” بوده است. رسانه‌های اسرائیلی و لبنانی طباطبایی را «مرد شماره دو حزب‌الله» و مسوول اصلی آمادگی نظامی این گروه معرفی کرده‌اند.
با توجه به جایگاه طباطبایی در ساختار نظامی حزب‌الله، برخی تحلیل‌ها این حمله را یکی از مهم‌ترین اقدامات اسرائیل پس از آتش‌بس میان طرفین ارزیابی می‌کنند.
اظهارات علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، که در پیامی عربی‌زبان در شبکه “اكس” منتشر شد، موجی از واکنش‌ها را برانگیخت. او با تسلیت به خانواده قربانیان، حمله اخیر اسرائیل را نتیجه ماجراجویی‌های نتانیاهو دانست و تأکید کرد که تحولات اخیر منطقه را به مرحله‌ای رسانده است که گزینه‌ای جز رویارویی مستقیم با اسرائیل باقی نمانده است.
صدور چنین موضع‌گیری صریحی از سوی یکی از ارکان اصلی تصمیم‌سازی امنیتی ایران، این ارزیابی را تقویت کرده که تهران ممکن است در حال بازنگری در چارچوب بازدارندگی موجود باشد. تا پیش از این، رویکرد اعلام‌شده جمهوری اسلامی بر تداوم حمایت غیرمستقیم از حزب‌الله و اجتناب از درگیری رو در رو با اسرائیل متمرکز بود.
با این حال، گستره و حساسیت هدف قرارگرفته در حمله اخیر، تحلیلگران را به طرح این پرسش واداشته است که آیا تهران در آستانه بازنگری در این سیاست قرار دارد یا نه.
واکنش حزب‌الله و تأکید بر عبور از خطوط تعیین‌شده
در سوی دیگر، حزب‌الله لبنان این عملیات را عبور آشکار از “خطوط قرمز” توصیف کرده و اعلام کرده است که تصمیم‌گیری نهایی درباره نوع و زمان پاسخ برعهده رهبری این گروه خواهد بود.
این موضع‌گیری نشان می‌دهد که حزب‌الله در حال بررسی گزینه‌های مختلف برای پاسخ‌گویی است و احتمال تشدید تنش در روزهای آینده منتفی نیست. این جنبش تأیید کرد که علاوه بر طباطبایی، چهار تن از نیروهایش کشته و ۲۸ نفر دیگر زخمی شده‌اند.
با توجه به حساسیت سیاسی و نمادین این حمله، برخی منابع لبنانی احتمال می‌دهند که پاسخ حزب‌الله «هدفمند و محدود» اما «دردناک» باشد تا از ورود به جنگی فراگیر جلوگیری شود.
نقش آمریکا و فشارهای مضاعف
ایران بار دیگر نقش آمریکا را عامل اصلی ادامه حملات اسرائیل دانست. از دید تهران، حمایت سیاسی و نظامی واشنگتن از تل‌آویو باعث شده اسرائیل بدون نگرانی از پیامدهای بین‌المللی، دست به عملیات برون‌مرزی بزند.
این در حالی است که واشنگتن حزب‌الله را سازمانی تروریستی طبقه‌بندی کرده و در سال ۲۰۱۶ نیز طباطبایی را در فهرست تحریم‌ها قرار داده بود.
پیامدهای احتمالی و چشم‌انداز تنش
با افزایش حملات به رهبران نظامی حزب‌الله و تهدیدات صریح ایران، نگرانی‌ها از فروپاشی آتش‌بس و بازگشت به رویارویی گسترده‌تر رو به افزایش است. کارشناسان منطقه‌ای هشدار می‌دهند که هرگونه پاسخ شدید از سوی حزب‌الله می‌تواند جبهه شمالی اسرائیل را به‌طور کامل فعال کرده و درگیری را از سطح نیابتی به سطح مستقیم میان ایران و اسرائیل ارتقا دهد.
در چنین فضایی، بسیاری معتقدند که عدم مداخله مؤثر بازیگران بین‌المللی، به‌ویژه سازمان ملل و آمریکا، می‌تواند منطقه را به سمت چرخه‌ای جدید از خشونت سوق دهد؛ چرخه‌ای که پیامدهای آن نه تنها لبنان و اسرائیل، بلکه کل معادلات امنیتی خاورمیانه را تحت تأثیر قرار خواهد داد.