پیمان فرح‌آور، شاعر گیلانی و معترض سیاسی، در مرداد ۱۴۰۳ توسط نیروهای امنیتی در رشت بازداشت شد. اتهاماتی چون “بغی” و “محاربه” علیه او مطرح شده است، در حالی که بسیاری از منابع تأکید دارند که فعالیت‌های او صرفاً فرهنگی و مدنی بوده است. این پرونده بار دیگر پرسش‌هایی را درباره آزادی بیان و حقوق بشر در ایران مطرح کرده است.
زندگی و پیشینه پیمان فرح‌آور
پیمان فرح‌آور، متولد دی‌ماه ۱۳۶۷ در شهر رشت، استان گیلان است. او که در خانواده‌ای مذهبی رشد کرده، در دوران نوجوانی و جوانی وارد حوزه علمیه شد و سال‌هایی را به تحصیل علوم دینی پرداخت. با این حال، به مرور زمان و با مشاهده فاصله‌گیری نهاد روحانیت از اصول اخلاقی و عدالت اجتماعی، از لباس طلبگی کناره‌گیری کرد. این تصمیم نقطه عطفی در مسیر زندگی او بود و از آن زمان، فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و انتقادی خود را آغاز کرد.پیمان فرح آور نه تنها از نظر دینی بلکه از منظر هویتی نیز تحولی عمیق را تجربه کرد. او با تمرکز بر زبان و فرهنگ گیلکی، تلاش داشت تا صدای مردمان محلی را به گوش جامعه برساند. زبان گیلکی، میراثی که سال‌ها در حاشیه نگه داشته شده، در اشعار و دکلمه‌های او حضوری پررنگ داشت. برای پیمان، گیلان تنها یک سرزمین نبود، بلکه نمادی از مقاومت، اصالت، و فراموش‌شدگانِ توسعه‌نیافتگی در برابر قدرت‌های فاسد پایتخت‌نشین بود.از نظر معیشتی، زندگی ساده‌ای داشت. او همراه با برادرش در خیابان‌های رشت به فروش میوه می‌پرداخت تا هزینه‌های زندگی خود و فرزند خردسالش را تأمین کند. پیمان پدر یک پسر ده‌ساله است که بنا بر برخی گزارش‌ها، پس از طلاق، حضانت فرزندش در اختیار خانواده همسر سابقش قرار گرفته است.
او رابطه عاطفی عمیقی با پسرش داشته، اما پس از بازداشت، از ملاقات با او محروم مانده است. منابع نزدیک به خانواده پیمان اعلام کرده‌اند که خانواده همسر سابقش به نهادهای امنیتی وابسته‌اند و مانع ملاقات کودک با پدرش شده‌اند.پیمان فرح آور نخستین‌بار در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ بازداشت شد؛ دلیل این بازداشت، اعتراض به تخریب‌های زیست‌محیطی، فروش زمین‌های کشاورزی به غیربومیان و سوءاستفاده از منابع طبیعی در گیلان عنوان شده بود. پس از آزادی، با وجود تهدیدهای مکرر امنیتی، از فعالیت‌های خود دست نکشید و اشعار اعتراضی‌اش را ادامه داد.شعرهای او، هم به زبان فارسی و هم گیلکی، مملو از مضامین اجتماعی، سیاسی و زیست‌محیطی بودند. اشعاری که در آن‌ها از اعتیاد، فقر، فساد، و مظلومیت اقشار فرودست می‌گفت؛ از کارگران و روستاییان گرفته تا زنان و کودکان فراموش‌شده. او روحی شاعرانه، اما انقلابی داشت و شعر را نه برای سرگرمی، بلکه به‌عنوان سلاحی علیه.
وضعیت سلامتی و شرایط زندان
از زمان بازداشت پیمان فرح‌آور در مردادماه ۱۴۰۳، وضعیت جسمانی و روانی او به شدت رو به وخامت گذاشته است. به گفته منابع مطلع، پیمان در هفته نخست بازداشت در بازداشتگاه اطلاعات سپاه، تحت شکنجه‌های فیزیکی و روانی شدیدی قرار داشته؛ به‌حدی که برای مدت ۲۴ ساعت بیهوش شده و به بیمارستان منتقل گردیده است. اما حتی پس از بازگشت به هوش، او را به جای انتقال به خانه یا مرکز درمانی، به بازداشتگاه دیگری تحت نظارت وزارت اطلاعات منتقل کردند.پیمان فرح آور از آن زمان تاکنون در زندان لاکان رشت، و در بند امنیتی موسوم به «میثاق» نگهداری می‌شود؛ بندی که بسیاری از زندانیان سیاسی و عقیدتی تحت تدابیر شدید امنیتی در آن محبوس هستند. در این بند، دسترسی زندانیان به امکانات پزشکی، ارتباط با وکیل، تماس تلفنی و ملاقات با خانواده به‌شدت محدود و در بسیاری موارد غیرممکن است.از نظر جسمی، پیمان به بیماری‌های متعددی دچار شده که به‌گفته پزشکان، نتیجه مستقیم فشارهای دوران بازجویی و شرایط نامناسب نگهداری است.
او از خونریزی‌های متناوب در دستگاه گوارش رنج می‌برد، مشکلی که بارها باعث ضعف شدید جسمانی او شده است. پزشکان زندان بر انجام آزمایش‌هایی چون آندوسکوپی و کولونوسکوپی تأکید کرده‌اند، اما مسئولان زندان نه‌تنها از اعزام او به مراکز درمانی خودداری کرده‌اند، بلکه حتی در مواقعی با دادن مُسکن‌های قوی، سعی در خاموش کردن علائم کرده‌اند، بدون درمان ریشه‌ای.همچنین پیمان سابقه جراحی کیسه صفرا دارد و پس از آن دچار عارضه‌ای به نام حساسیت لنفاوی شده است؛ مشکلی که باعث بروز دُمَل‌ها و ورم‌های دردناک در نقاط مختلف بدن، به‌ویژه ناحیه جراحی شده و وی را در تحمل دردهای شدید قرار داده است.
بر اساس گفته‌های هم‌بندهای سابق او، پیمان بارها در طول روز از شدت درد نمی‌توانسته بخوابد یا حرکت کند و با این‌حال، رسیدگی پزشکی واقعی به او صورت نگرفته است.از سوی دیگر، وضعیت روانی او نیز نگران‌کننده گزارش شده است. منابعی که با او در زندان لاکان هم‌بند بوده‌اند می‌گویند که آثار شکنجه‌های روانی هنوز در گفتار و رفتارش قابل مشاهده است. در جلسات بازجویی، به‌ویژه زمانی‌که در اختیار وزارت اطلاعات قرار داشته، مورد تهدید به آسیب رساندن به فرزندش قرار گرفته است. او اجازه ملاقات با پسر ده‌ساله‌اش را ندارد و همین مسئله تأثیر زیادی بر روحیه‌اش گذاشته است. تنها مادر و برادرش به‌طور محدود موفق به ملاقات با او شده‌اند.شرایط اقتصادی خانواده نیز وخیم است. هزینه‌های درمان، رفت‌و‌آمد، و تأمین نیازهای زندان از یک‌سو، و فشار ناشی از نبود نان‌آور خانواده از سوی دیگر، مادر سالخورده و برادر پیمان را در مضیقه مالی شدیدی قرار داده است. زندان نیز اعلام کرده که مسئولیت هزینه‌های درمانی برعهده خانواده زندانی است، مسئله‌ای که با شرایط اقتصادی آن‌ها هم‌خوانی ندارد.
واکنش‌ها و حمایت‌های بین‌المللی
در سطح بین‌المللی، سازمان‌های مدافع حقوق بشر مانند سازمان عفو بین‌الملل، دیده‌بان حقوق بشر (Human Rights Watch)، و شبکه بین‌المللی گزارشگران بدون مرز (RSF)، در بیانیه‌هایی خواستار توقف فوری اجرای حکم اعدام و آزادی بدون قید و شرط پیمان فرح‌آور شده‌اند. این سازمان‌ها تأکید کرده‌اند که اتهاماتی مانند «بغی» و «محاربه» در سال‌های اخیر بارها به‌طور گسترده علیه معترضان مدنی، نویسندگان و روزنامه‌نگاران به‌کار رفته تا صدای مخالفت را در نطفه خفه کنند.
عفو بین‌الملل در یکی از گزارش‌های خود، پرونده پیمان را به عنوان نمونه‌ای از «استفاده از مجازات اعدام برای سرکوب آزادی بیان و اعتراض مدنی» معرفی کرده است. این نهاد هشدار داده که ادامه استفاده از شکنجه، محرومیت از درمان، و دادرسی‌های غیرعادلانه در سیستم قضایی ايران می‌تواند زمینه‌ساز نقض گسترده‌تر حقوق بشر شود.
مطالعه بيشتر : حبس تعلیقی اکبر دانش سرارودی؛ فعال سیاسی اصفهانی به دلیل تبلیغ علیه نظام
نتیجه‌گیری
پرونده پیمان فرح‌آور نمادی از سرکوب آزادی بیان و فعالیت‌های فرهنگی در ایران است. در حالی که مقامات امنیتی او را به اتهاماتی چون “بغی” و “محاربه” متهم کرده‌اند، شواهد نشان می‌دهد که فعالیت‌های او صرفاً در چارچوب حقوق مدنی و فرهنگی بوده است. حمایت‌های داخلی و بین‌المللی از او می‌تواند فشارهایی را بر مقامات برای پایان دادن به این روند ناعادلانه وارد کند.