زنان اقلیت در ایران با چالش‌هایی فراتر از تبعیض جنسیتی روبه‌رو هستند. آن‌ها به‌دلیل قومیت، مذهب یا زبان مادری‌شان، اغلب با محدودیت‌های مضاعف در زمینه‌هایی مانند آموزش، اشتغال، بهداشت و امنیت اجتماعی مواجه‌اند. این گزارش نگاهی دارد به وضعیت این زنان در استان‌های کردستان، سیستان‌وبلوچستان و خوزستان و صدایی که کمتر شنیده شده است.
زنان اقلیت در ایران
زنان اقلیت در ایران با لایه‌ای پیچیده از تبعیض‌ها روبه‌رو هستند که زندگی روزمره، فرصت‌های شغلی و دسترسی به خدمات اجتماعی آن‌ها را به‌طور مستقیم تحت تأثیر قرار می‌دهد. در بسیاری از مناطق اقلیت‌نشین مانند سیستان‌وبلوچستان، کردستان و خوزستان، این زنان نه‌تنها به‌دلیل جنسیت‌شان با محدودیت مواجه‌اند، بلکه قومیت و مذهب‌شان نیز عاملی برای حذف مضاعف از عرصه‌های عمومی و سیاسی است. برای مثال، زنان عرب ساکن اهواز بارها از نادیده‌گرفتن نیازهای بهداشتی، نبود مراکز حمایتی، و تبعیض در فرصت‌های آموزشی سخن گفته‌اند. از سوی دیگر، زنان بلوچ و کرد نیز گزارش‌هایی از فشارهای خانوادگی، ازدواج‌های زودهنگام و محدودیت‌های فرهنگی دارند که با فقدان سیاست‌گذاری عادلانه تشدید شده است.
نمای بازتری از وضعیت اجتماعی
درک دقیق‌تر از وضعیت اجتماعی زنان اقلیت در ایران نیازمند نگاهی فراتر از آمار رسمی و گزارش‌های کلی است. بسیاری از زنان در مناطق اقلیت‌نشین با شرایطی روبه‌رو هستند که نتیجه سال‌ها حاشیه‌نشینی، کم‌توجهی ساختاری و نبود دسترسی عادلانه به منابع است. برای مثال، نبود خدمات آموزشی کافی، کمبود مراکز بهداشتی مناسب برای زنان، و فاصله اجتماعی با مراکز تصمیم‌گیری، بخشی از چالش‌هایی است که این گروه از زنان با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
زنان اقلیت در ایران در مواجهه با این مسائل اغلب بدون شبکه‌ای از حمایت اجتماعی باقی می‌مانند. عدم حضور در رسانه‌های رسمی، نبود نمایندگی مؤثر در نهادهای تصمیم‌ساز، و کم‌توجهی به خواسته‌های خاص آنان، سبب شده که مشکلاتشان به حاشیه رانده شود. اگرچه در سال‌های اخیر برخی نهادهای مدنی تلاش کرده‌اند صدای این زنان را منعکس کنند، اما تا رسیدن به تغییر واقعی، مسیر دشواری در پیش است.
واکنش نهادهای حقوق بشری
نهادهای حقوق بشری بین‌المللی در سال‌های اخیر بارها نسبت به وضعیت زنان اقلیت در ایران ابراز نگرانی کرده‌اند. گزارش‌های منتشرشده از سوی سازمان‌هایی مانند عفو بین‌الملل، دیده‌بان حقوق بشر و گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور ایران، نشان می‌دهد که این زنان در معرض تبعیض چندلایه قرار دارند؛ از تبعیض جنسیتی گرفته تا تبعیض قومیتی و مذهبی. این نهادها بارها خواستار اقدام فوری دولت ایران برای اصلاح قوانین تبعیض‌آمیز، به‌ویژه در حوزه ازدواج کودکان و دسترسی برابر به آموزش و اشتغال شده‌اند.
با وجود این هشدارها، وضعیت زنان اقلیت در ایران تغییر محسوسی نداشته است. در برخی موارد، فعالانی که درباره حقوق این زنان اطلاع‌رسانی کرده‌اند، با بازداشت، تهدید یا سانسور مواجه شده‌اند. سکوت نهادهای رسمی داخلی و عدم شفافیت در پاسخ‌گویی به انتقادات بین‌المللی، باعث تداوم وضعیت نابرابر و آسیب‌زا برای این گروه از شهروندان شده است. نهادهای حقوق بشری تأکید دارند که بدون اراده سیاسی جدی، بهبود وضعیت این زنان امکان‌پذیر نخواهد بود.
جمع‌بندی
زنان اقلیت در ایران بخش مهمی از جامعه‌ای هستند که سال‌ها در حاشیه قرار گرفته‌اند. آن‌ها با تبعیض‌هایی چندلایه روبه‌رو هستند که از ساختارهای قانونی و اجتماعی نشأت می‌گیرد و فرصت‌های زندگی برابر را از آن‌ها سلب می‌کند. در حالی که نهادهای حقوق بشری داخلی و بین‌المللی بارها نسبت به این وضعیت هشدار داده‌اند، هنوز اراده‌ای جدی برای تغییر این شرایط دیده نمی‌شود.بهبود وضعیت زنان اقلیت در ایران تنها با سیاست‌گذاری‌های عادلانه، شنیده‌شدن صدای خود آنان، و حذف تبعیض‌های سیستماتیک ممکن خواهد بود. تا آن زمان، روایت تجربه‌های این زنان و بازتاب آن در رسانه‌ها، گامی ضروری برای آگاه‌سازی و مطالبه‌گری است.