رئیس جمهور ایران، مسعود پزشکیان، با فشارهای فزایندهای در داخل کشور روبرو است و متحدان میانهرو او علیه او روی آوردهاند.
آنها استدلال میکنند که دولت او که وعده “اجماع ملی” را داده بود، تنها منجر به از دست دادن قدرت و فرسایش انسجام داخلی شده است.
زنگ خطر برای دولت پزشکیان
ماه گذشته، سه نفر از دستیاران ارشد رئیس جمهور استعفا دادند، در حالی که شایعات فزایندهای مبنی بر احتمال کنارهگیری محمدرضا عارف، معاون رئیس جمهور، و چندین وزیر، چه داوطلبانه و چه تحت فشار مجلس تحت سلطه تندروها، وجود داشت.
موج استعفاها ماه گذشته زمانی آغاز شد که فیاض زاهد، عضو شورای اطلاعرسانی دولت، استعفای خود را با استناد به محدودیتهای آزادی بیان و انتصاب چهرههای شناختهشده محافظهکار تحت عنوان “اجماع ملی” اعلام کرد.
زاهد از طریق شبکه اجتماعی “اكس” اعلام کرد: “این هرچه که باشد، اجماع نیست، تحریف است”.
زاهد استاد دانشگاه و رئیس انجمن روزنامهنگاران تهران است. او بارها از محدودیتهای آزادی بیان، استقلال قضایی و آزادی رسانهها انتقاد کرده است.
استعفاهای بیشتر
در عرض چند روز، محمد مهاجری، یکی دیگر از اعضای شورای اطلاعرسانی دولت و روزنامهنگار برجسته، نیز با ذکر دلایل مشابه استعفا داد.
سومین استعفا در پایان هفته گذشته رخ داد، زمانی که محمدرضا جوادی یگانه، جامعهشناس، از طریق وبسایت خبری “اكس” اعلام کرد که از مرکز ارتباطات مردمی در دفتر ریاست جمهوری خارج میشود و به دانشگاه بازمیگردد.
جوادی یگانه با انتقاد از عقبنشینی دولت از یکی از وعدههای کلیدی خود مبنی بر رفع محدودیتهای اینترنتی، که ناشی از فشار جناحهای تندرو است.
او نوشت: “حقیقت این است که مردم نه تنها از مشکلات اقتصادی بیشماری رنج میبرند، بلکه از محدودیتها و دخالتهای غیرضروری نیز رنج میبرند.”
جوادی یگانه اخیراً بخشی از نتایج یک نظرسنجی محرمانه که توسط سازمان افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) به نمایندگی از ریاست جمهوری انجام شده بود را منتشر کرده بود، نظرسنجیای که به گفته برخی از نیروهای سیاسی نشان میداد نارضایتی عمومی به نزدیک ۹۲ درصد رسیده است.
هشداری برای آینده سیاسی دولت
بسیاری از میانهروها در تهران این استعفاها را نشانهای نگرانکننده برای آینده سیاسی دولت میدانند.
وبسایت خبری “رویداد۲۴” در سرمقالهای نوشت: “اصلاحطلبان و رسانههای طرفدار دولت دیگر به راحتی از این موضوع چشمپوشی نخواهند کرد”.
در سرمقالهای دیگر، وبسایت میانهرو “روز نو” هشدار داد که دولت وارد مرحلهای از فرسایش سیاسی شده است که به گفته این وبسایت، هم در خارج از نهادهای دولتی و هم در محافل نزدیک به دولت پزشکیان مشهود است.
روز نو، استعفاها را به همراه شایعاتی مبنی بر رفتن سایر چهرهها، افزایش فشار از سوی مجلس تندرو و احتمال استیضاح وزرای کلیدی، همگی نشانههای یک بحران عمیقتر دانست.
دولتی متزلزل
این تنش سیاسی با وخامت اوضاع اقتصادی همزمان شده است.
اقدامات اخیر دولت با هدف تثبیت نرخ ارز و افزایش قیمت بنزین منجر به افزایش هزینه کالاها و خدمات، از جمله مواد غذایی و حمل و نقل شده است، در حالی که کمبود برخی داروها بدتر شده است.
منتقدان معتقدند که رکود اقتصادی در تغییرات در سطح رهبری اقتصادی، به ویژه در سمتهایی که تغییرات میتواند پیامدهای سیاسی برای دولت پزشکیان داشته باشد، منعکس نشده است.
آنها به ویژه به محمدرضا فرزین، رئیس بانک مرکزی، اشاره میکنند که پزشکیان او را از دولت محافظهکار قبلی ابراهیم رئیسی در سمت خود ابقا کرد و به نظر میرسد که تمایلی – یا قادر به – برکناری او نیست.
حمید شجاعی، روزنامهنگار، در مقالهای در روزنامه میانهرو آرمان ملی نوشت: “حتی یک کلمه هم درباره استعفا یا حتی عذرخواهی”، و استدلال کرد که فقط اصلاحطلبانی مانند ناصر همتی، وزیر سابق اقتصاد و علی طیبنیا، مشاور سابق، هزینه این بحران را میپردازند.
شجاعی در پستی در اكس به رئیس جمهور پزشکیان هشدار داد و گفت: “چرخه استعفاها ادامه خواهد یافت. آیا اجماع ملی شما متزلزل نیست؟ به کجا میروید؟”