کارآفرینی در ایران در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از راهکارهای مقابله با بیکاری و ارتقاء بهره‌وری اقتصادی مطرح شده است. این پدیده، در کنار فرصت‌های نوین، با موانع ساختاری نیز روبه‌رو است.
آینده کارآفرینی در ایران؛ چشم‌اندازها و الزامات
آینده کارآفرینی در ایران وابسته به مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، آموزشی، فرهنگی و سیاست‌گذاری است. در شرایطی که جمعیت جوان کشور به دنبال راه‌هایی برای خوداشتغالی و خلق ارزش اقتصادی است، فراهم کردن بستر مناسب برای شکوفایی ایده‌های نو می‌تواند نقش کلیدی در تحول ساختار اقتصادی داشته باشد. ایجاد زیرساخت‌های دیجیتال، تسهیل فرآیندهای قانونی ثبت و حمایت از کسب‌وکارهای نوپا، و آموزش مهارت‌های نرم و کارآفرینانه در مدارس و دانشگاه‌ها از جمله اقداماتی است که می‌تواند مسیر را هموارتر سازد.
در عین حال، حضور نهادهای خصوصی و دولتی به‌صورت هم‌افزا ضروری است؛ به‌ویژه در زمینه تأمین سرمایه اولیه، مشاوره تخصصی و دسترسی به بازار. اگرچه چالش‌هایی همچون بی‌ثباتی اقتصادی و محدودیت‌های بین‌المللی بر فضای کسب‌وکار سایه افکنده، اما با اتخاذ سیاست‌های هوشمندانه و تقویت فرهنگ کارآفرینی، می‌توان به آینده‌ای امیدوار بود که در آن، کارآفرینی نه یک راه فرعی، بلکه یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد ملی باشد. به‌عبارت دیگر، آینده کارآفرینی در ایران بیش از هر زمان دیگری به تصمیمات امروز بستگی دارد؛ تصمیماتی که می‌توانند اکوسیستم نوآوری را از یک فضای پراکنده به ساختاری پایدار و اثرگذار تبدیل کنند.
زنان؛ پیشگامان اقتصاد غیررسمی
در سال‌های اخیر، نقش زنان در عرصه اقتصاد غیررسمی در ایران به شکل چشم‌گیری گسترش یافته است. بسیاری از زنان، به‌ویژه در مناطق شهری و نیمه‌شهری، با استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، توانسته‌اند کسب‌وکارهای خرد و خانگی خود را راه‌اندازی کنند. این روند در قالب فروش صنایع دستی، طراحی لباس، آرایشگری آنلاین، آموزش زبان، تولید محتوا، و مشاوره‌های تخصصی شکل گرفته و به زنان این امکان را داده تا بدون نیاز به سرمایه کلان یا مجوزهای پیچیده، وارد عرصه کار و درآمد شوند.
کارآفرینی در ایران برای زنان نه تنها به معنای اشتغال‌زایی است، بلکه به نوعی بازتعریف جایگاه اجتماعی آن‌ها نیز منجر شده است. حضور مؤثر زنان در بازار دیجیتال، توانسته فاصله بین خانه و بازار را از بین ببرد و استقلال اقتصادی بیشتری برای آن‌ها فراهم کند. این موضوع به‌ویژه در میان مادران، زنان خانه‌دار و فارغ‌التحصیلان جویای کار نمود بیشتری دارد.اگرچه بخشی از این فعالیت‌ها همچنان در قالب اقتصاد غیررسمی باقی مانده‌اند، اما روند رشد آن‌ها نشان می‌دهد که کارآفرینی در ایران دیگر محدود به محیط‌های رسمی یا ساختارهای دولتی نیست. بلکه زنان، با خلاقیت فردی و تکیه بر ابزارهای نوین، به یکی از پیشران‌های اصلی تحول در اقتصاد خرد تبدیل شده‌اند.
تجارت الکترونیک؛ مسیر آینده
با گسترش اینترنت، گوشی‌های هوشمند و استفاده روزافزون از شبکه‌های اجتماعی، تجارت الکترونیک به یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد نوین تبدیل شده است. در ایران نیز این روند با سرعت قابل‌توجهی در حال رشد است و به بستری مناسب برای نسل جدید کارآفرینان بدل شده است. بسیاری از جوانان و زنان توانسته‌اند با ایجاد صفحات فروش در اینستاگرام، راه‌اندازی فروشگاه‌های آنلاین، یا فعالیت در پلتفرم‌هایی مانند دیجی‌کالا، کافه‌بازار و ترب، کسب‌وکار خود را بدون نیاز به فضای فیزیکی راه‌اندازی کنند.
کارآفرینی در ایران از طریق تجارت الکترونیک توانسته موانع سنتی ورود به بازار را کاهش دهد. دیگر برای فروش محصولات نیازی به مغازه یا دفتر نیست، بلکه یک گوشی هوشمند و اتصال اینترنت می‌تواند دروازه‌ای به سوی بازار ملی یا حتی بین‌المللی باشد. این تحول به‌ویژه برای کسانی که در مناطق محروم یا دور از مراکز اقتصادی زندگی می‌کنند، فرصت‌های نوینی فراهم کرده است.
با توجه به گرایش روزافزون جامعه به خرید آنلاین، پیش‌بینی می‌شود که تجارت الکترونیک در سال‌های آینده سهم بسیار بیشتری از اقتصاد را به خود اختصاص دهد. از این رو، کارآفرینی در ایران، به‌ویژه در حوزه دیجیتال، نیازمند حمایت‌های زیرساختی، آموزش‌های تخصصی و سیاست‌های تسهیل‌گرانه است تا بتواند به‌طور پایدار رشد کند و به یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد کشور تبدیل شود.