اخراج اتباع افغانستان از ایران در هفته‌های اخیر به موضوعی بحرانی در حوزه حقوق بشر تبدیل شده است. گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر در ایران با ابراز نگرانی شدید، خواستار توقف فوری این روند شده است. به گفته او، شواهدی از بازداشت‌های خودسرانه، تخریب مدارک هویتی و بدرفتاری با مهاجران افغان در مرزها و اردوگاه‌ها ثبت شده که نقض آشکار تعهدات بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود.
اخراج اتباع افغانستان از ایران
اخراج اتباع افغانستان از ایران در ماه‌های اخیر با شدت بی‌سابقه‌ای همراه بوده است. بر اساس گزارش‌های میدانی و اظهارات نهادهای حقوق بشری، ده‌ها هزار مهاجر افغان، از جمله زنان و کودکان، در شرایطی غیرانسانی از کشور اخراج شده‌اند. بسیاری از این افراد حتی دارای مدارک اقامت قانونی بوده‌اند، اما بدون طی روند قضایی یا دسترسی به وکیل، ناگهان بازداشت و به مرز منتقل شده‌اند.
در بسیاری از موارد، اخراج اتباع افغانستان با تحقیر، خشونت و حتی ضرب‌وشتم همراه بوده است. گزارش‌هایی از تخریب عمدی مدارک شناسایی، جدا کردن اعضای خانواده، و رهاسازی افراد در مناطق مرزی ناامن منتشر شده است. این اقدامات که با سکوت مقامات ایرانی همراه است، نه‌تنها نقض حقوق انسانی است بلکه با تعهدات بین‌المللی ایران نیز در تضاد کامل قرار دارد.
سرنوشت نامعلوم مهاجران در مرزهای بی‌پناهی
با ادامه روند اخراج اتباع افغانستان از ایران، هزاران مهاجر در مناطق مرزی کشور در وضعیت نامشخص و نگران‌کننده‌ای به سر می‌برند. بسیاری از این افراد بدون دسترسی به غذا، آب آشامیدنی، مراقبت پزشکی و سرپناه، در گرمای طاقت‌فرسای مرزهای شرقی رها شده‌اند. هیچ‌گونه حمایت دولتی یا نظارت بین‌المللی در این مناطق وجود ندارد و گزارش‌ها حاکی از وقوع موارد متعدد بیماری، گم‌شدن کودکان و حتی مرگ‌ومیر در میان این جمعیت است.
روند بی‌رویه و غیرانسانی اخراج اتباع افغانستان بدون بررسی وضعیت فردی یا ارزیابی خطراتی که ممکن است در کشور مبدأ در انتظار آن‌ها باشد، عملاً جان هزاران انسان را به خطر انداخته است. این افراد که برخی سال‌ها در ایران زندگی کرده‌اند، اکنون ناگهان در سرزمینی بیگانه، بدون هیچ پشتوانه‌ای، باید برای بقا بجنگند.
سکوت مسئولان و فریادهای بی‌پاسخ
با وجود انتشار گسترده گزارش‌های نقض حقوق بشر و هشدارهای مکرر نهادهای بین‌المللی، مسئولان جمهوری اسلامی ایران تاکنون هیچ واکنش شفافی به روند اخراج اتباع افغانستان نشان نداده‌اند. سکوت مقامات، در برابر وضعیت بحرانی هزاران مهاجر افغان، به احساس بی‌پناهی و ناامیدی در میان این جمعیت دامن زده است.
در شرایطی که نهادهای حقوق بشری بارها نسبت به تخلفات گسترده در روند اخراج اتباع افغانستان هشدار داده‌اند، دولت ایران همچنان این اقدامات را توجیه‌ناپذیر و “در راستای امنیت ملی” معرفی می‌کند. این در حالی است که بسیاری از خانواده‌ها هنوز در انتظار خبری از عزیزانشان هستند؛ کسانی که ناگهان ناپدید شده و به مناطق مرزی یا خاک افغانستان منتقل شده‌اند، بدون آن‌که حتی فرصت وداع داشته باشند.
نتیجه‌گیری
روند گسترده اخراج اتباع افغانستان از ایران، نه‌تنها بحرانی انسانی و حقوقی ایجاد کرده، بلکه چهره‌ای نگران‌کننده از سیاست‌های مهاجرتی جمهوری اسلامی ترسیم می‌کند؛ سیاستی که به جای حمایت، به طرد و خشونت ختم می‌شود. در حالی‌که جهان نظاره‌گر این وضعیت است، سکوت و انکار نمی‌تواند جایگزین مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی باشد. اگر اقدامی فوری صورت نگیرد، این اخراج‌ها ممکن است به فاجعه‌ای خاموش بدل شود که تا سال‌ها آثار آن باقی خواهد ماند؛ هم برای مهاجران، و هم برای حیثیت بین‌المللی ایران.