سایت سنجش در هفته‌های اخیر به محل مراجعه الزامی برای دانش‌آموزان دوازدهم کنکوری تبدیل شده است؛ جایی که داوطلبان باید برای تأیید اطلاعات هویتی و مشاهده سوابق تحصیلی خود اقدام کنند. این الزام در ظاهر ساده، اما در عمل برای بسیاری از دانش‌آموزان مناطق محروم و اقلیت‌های قومی و مذهبی، به دغدغه‌ای جدی تبدیل شده و نگرانی‌هایی درباره عدالت آموزشی و فرصت‌های برابر ایجاد کرده است.
چالش تأیید اطلاعات هویتی در سایت سنجش برای همه؟
با اجرای طرح الزام دانش‌آموزان برای تأیید اطلاعات هویتی، بسیاری از خانواده‌ها و دانش‌آموزان ناچار به مراجعه به سایت سنجش شده‌اند. این سامانه که پیش از این بیشتر به عنوان محل ثبت‌نام کنکور شناخته می‌شد، اکنون مسئولیت تأیید هویت و مشاهده سوابق تحصیلی را نیز برعهده دارد. در ظاهر، هدف از این اقدام شفاف‌سازی و ایجاد نظم در فرآیند رقابت کنکور است، اما برای بسیاری از دانش‌آموزان، به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار، این الزام به یک چالش جدی تبدیل شده است.
در برخی نقاط کشور، دانش‌آموزان به دلیل ضعف زیرساخت‌های اینترنتی یا ناآشنایی با فرآیندهای دیجیتال، با مشکل ورود به سایت سنجش مواجه‌اند. همچنین، مغایرت اطلاعات شناسنامه‌ای با آنچه در سیستم ثبت شده، موجب سردرگمی و نگرانی خانواده‌ها شده است. برای اقلیت‌های قومی و مذهبی که ممکن است تجربه برخورد تبعیض‌آمیز با سیستم‌های دولتی داشته باشند، این فرآیند گاهی بیش از یک اقدام اداری ساده تلقی می‌شود و به یک دغدغه جدی در مسیر تحصیل فرزندان‌شان بدل شده است.
تأثیر تصمیمات متمرکز بر فرصت‌های برابر آموزشی
در نظام آموزشی ایران، تصمیمات کلان اغلب از سوی نهادهای مرکزی اتخاذ می‌شود، بدون آن‌که تفاوت‌های فرهنگی، زبانی و جغرافیایی مناطق مختلف کشور به‌طور کامل در نظر گرفته شود. نمونه اخیر آن، الزام دانش‌آموزان به تأیید اطلاعات در سایت سنجش است. این الزام در ظاهر برای شفاف‌سازی و مدیریت بهتر آزمون سراسری طراحی شده، اما در عمل می‌تواند به نابرابری‌های پنهان دامن بزند، به‌ویژه برای دانش‌آموزان اقلیت‌های قومی و مذهبی که در حاشیه جغرافیایی و ساختاری نظام آموزشی قرار دارند.
اقلیت‌هایی چون بلوچ‌ها، عرب‌ها، کردها و ترکمن‌ها، که بسیاری از آن‌ها در مناطق کمتر توسعه‌یافته زندگی می‌کنند، با چالش‌هایی همچون دسترسی محدود به اینترنت، آموزش ناکافی والدین در کار با سامانه‌ها، و حتی مغایرت در ثبت اطلاعات هویتی مواجه‌اند. در چنین شرایطی، ورود به سایت سنجش و انجام فرآیندهای پیچیده آن ممکن است برای بخشی از این دانش‌آموزان به یک مانع ساختاری تبدیل شود. این تفاوت در امکان دسترسی و بهره‌مندی، عملاً فرصت‌های برابر آموزشی را به چالش می‌کشد و خطر حذف غیرمستقیم برخی دانش‌آموزان از رقابت کنکور را افزایش می‌دهد.
نیاز به حمایت و شفاف‌سازی
در شرایطی که بسیاری از دانش‌آموزان از اقشار کم‌برخوردار و اقلیت‌های قومی و مذهبی کشور، برای دسترسی به آموزش باکیفیت و برابر با موانع جدی مواجه‌اند، تصمیم‌گیری‌های نهادهای مرکزی بدون توجه به این شکاف‌ها، تنها به تعمیق نابرابری‌ها منجر می‌شود. در این میان، عملکرد سایت سنجش بار دیگر در مرکز توجه قرار گرفته است؛ سامانه‌ای که باید نماد عدالت آموزشی باشد، اما بارها با اختلالات، ابهام‌ها و کمبود شفافیت، به منبع نگرانی خانواده‌ها تبدیل شده است.
اعتراضاتی که از سوی خانواده‌ها و دانش‌آموزان اقلیت، به‌ویژه در مناطق محروم، نسبت به نتایج آزمون‌ها و نحوه‌ی گزینش‌ها مطرح می‌شود، نشان می‌دهد که تنها راه مقابله با بی‌عدالتی، تقویت نظارت مردمی و نهادهای مدنی است. سایت سنجش، به عنوان یکی از مهم‌ترین مراجع تعیین‌کننده سرنوشت تحصیلی جوانان، باید پاسخ‌گو باشد و با انتشار اطلاعات دقیق و روشن، اطمینان عمومی را بازگرداند.
در نهایت، آنچه در روند اعلام نتایج آزمون سمیاد ۱۴۰۴ رخ داد، نشان‌دهنده‌ی وجود اختلالی در فرآیندهای اجرایی یا فنی است که نیازمند شفاف‌سازی فوری از سوی نهادهای مسئول می‌باشد. تغییرات ناگهانی در نتایج، پرسش‌های جدی در میان دانش‌آموزان و خانواده‌ها ایجاد کرده است، به‌ویژه در مناطقی که اقلیت‌های قومی یا دینی سکونت دارند. در چنین شرایطی، ارائه توضیحات دقیق و صادقانه، نه‌تنها برای بازگرداندن اعتماد عمومی ضروری‌ست، بلکه مانع از شکل‌گیری احساس تبعیض یا حذف می‌شود و اعتبار نهادهای آموزشی را در میان همه‌ی اقشار جامعه حفظ می‌کند.