بازداشت کودک بلوچ در سراوان بار دیگر پرده از واقعیتی تلخ در ساختار امنیتی جمهوری اسلامی ایران برداشت؛ واقعیتی که در آن، حتی کودکان نیز از دایره‌ی فشار و سرکوب مصون نیستند. در تازه‌ترین نمونه، «امیرحسین پیام» کودک شانزده‌ساله بلوچ به همراه پدر خود «یاسر پیام» در جریان یورش نیروهای امنیتی به منزل خانوادگی‌شان در منطقه‌ی هوشک سراوان بازداشت شد. این رویداد، بار دیگر موضوع نقض حقوق بشر و حقوق کودک در سیستان و بلوچستان را به صدر توجه افکار عمومی و نهادهای بین‌المللی بازگردانده است.
بازداشت کودک بلوچ در سراوان
بازداشت یک کودک بلوچ در شهرستان سراوان موجی از خشم و نگرانی را در میان فعالان حقوق بشر و جامعه محلی برانگیخته است. طبق گزارش‌ها، نیروهای امنیتی بدون ارائه حکم قضایی وارد منزل خانواده شده و کودک را در برابر چشمان والدینش بازداشت کرده‌اند. منابع محلی می‌گویند این کودک کمتر از ۱۵ سال سن دارد و تنها به دلیل حضور در تجمع اعتراضی اخیر، هدف نیروهای امنیتی قرار گرفته است. خانواده او از محل نگهداری‌اش بی‌اطلاع‌اند و نهادهای مسئول نیز هیچ توضیح شفافی در این باره ارائه نداده‌اند.
در منطقه‌ای که فقر، تبعیض و بی‌عدالتی سال‌هاست زندگی مردم را فرا گرفته، چنین رفتارهایی یادآور الگوی تکراری سرکوب در سیستان‌و‌بلوچستان است. فعالان محلی تأکید دارند که این بازداشت نه تنها نقض آشکار حقوق کودک است، بلکه بخشی از روند مستمر فشار بر اقلیت بلوچ محسوب می‌شود. در حالی که قانون اساسی ایران و کنوانسیون حقوق کودک به صراحت بر منع بازداشت‌های خودسرانه و رفتار خشونت‌آمیز با کودکان تأکید دارند، در عمل شاهد نادیده‌گرفتن کامل این اصول هستیم.
به گفته یکی از معلمان بلوچ، “وقتی کودکی به جای مدرسه در بازداشتگاه به سر می‌برد، این یعنی جامعه در مسیر خطرناکی قدم گذاشته است.” چنین مواردی در سراوان و دیگر شهرهای بلوچستان به رویدادی تکراری بدل شده و سکوت مقامات، احساس بی‌اعتمادی و خشم را در میان مردم دوچندان کرده است.
نقض فاحش تعهدات بین‌المللی ایران
بازداشت کودک بلوچ در سراوان بار دیگر نشان داد که جمهوری اسلامی ایران نه‌تنها به اصول انسانی پایبند نیست، بلکه تعهدات بین‌المللی خود را به‌طور فاحش نقض می‌کند. طبق گزارش‌های محلی، نیروهای امنیتی بامداد پنج‌شنبه بدون ارائه هیچ‌گونه حکم قضایی به منزل یک خانواده بلوچ در منطقه هوشک سراوان یورش برده و امیرحسین پیام، کودک شانزده‌ساله بلوچ را به همراه پدرش، یاسر پیام، بازداشت کردند. این بازداشت در حالی صورت گرفته است که مأموران امنیتی با رفتار خشونت‌آمیز و ایجاد رعب و وحشت در میان اعضای خانواده، خانه را تفتیش کرده و وسایل شخصی آن‌ها را ضبط نمودند.
در حالی که یاسر پیام پس از بیست ساعت بازداشت آزاد شد، سرنوشت فرزندش همچنان نامعلوم است. خانواده این کودک اعلام کرده‌اند که هیچ نهاد رسمی‌ای پاسخ‌گو نیست و تلاش آن‌ها برای یافتن محل نگهداری فرزندشان بی‌نتیجه مانده است. بازداشت کودک بلوچ در سراوان، نه‌تنها نقض آشکار حقوق بشر است، بلکه به‌عنوان نمونه‌ای از بی‌توجهی نظام‌مند جمهوری اسلامی به اصول حقوق کودک و کنوانسیون بین‌المللی حقوق کودک، چهره‌ای واقعی از وضعیت عدالت در ایران را نشان می‌دهد.
ایران در سال ۱۳۷۲ به کنوانسیون حقوق کودک پیوست و متعهد شد از هرگونه بازداشت خودسرانه و خشونت علیه کودکان پرهیز کند. با این حال، گزارش‌های متعدد از مناطق بلوچ‌نشین و کردستان حاکی از آن است که بازداشت، شکنجه و فشار علیه کودکان و نوجوانان معترض به امری عادی بدل شده است. در سراوان، خاش، راسک و زاهدان بارها کودکانی زیر هجده سال به بهانه‌های امنیتی بازداشت شده‌اند، بدون آنکه دسترسی به وکیل یا خانواده داشته باشند.
واکنش‌های حقوقی و مردمی
انتشار خبر بازداشت امیرحسین پیام با واکنش‌های گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی مواجه شد. فعالان مدنی و کاربران فضای مجازی با هشتگ‌های #کودک_بلوچ و #آزادی_امیرحسین_پیام خواستار آزادی فوری این نوجوان شدند.سازمان‌های حقوق بشری از جمله «هه‌نگاو»، «حال‌وش» و «کمپین فعالان بلوچ» با انتشار بیانیه‌های جداگانه، بازداشت این کودک را محکوم کرده و آن را نمونه‌ای از نقض فاحش حقوق بشر دانستند. در بیانیه‌ی هه‌نگاو آمده است:«بازداشت کودکان، حتی در چارچوب قوانین داخلی جمهوری اسلامی، هیچ مبنای قانونی ندارد و باید فوراً پایان یابد. سکوت نهادهای رسمی در قبال این نقض آشکار، به معنای تأیید ضمنی آن است.»