اعدام محمدامین مهدوی، سومین متهم «جاسوسی برای اسرائیل» در ایران ظرف کمتر از ده روز، موجی تازه از نگرانی درباره سرکوب امنیتی و نقض حقوق بشر در این کشور ایجاد کرده است. این اعدام‌ها در حالی انجام می‌شود که جنگ ایران و اسرائیل وارد مرحله‌ای بحرانی شده است.
جزئیات اعدام محمدامین مهدوی
صبح دوشنبه دوم تیرماه، قوه قضاییه جمهوری اسلامی اعلام كرد که اعدام محمدامین مهدوی شایسته، متولد ۱۳۷۷ و ساکن تهران، به اتهام «همکاری اطلاعاتی به نفع اسرائیل» اعدام شده است. این سومین مورد اعدام مرتبط با این اتهام طی ده روز اخیر است که هم‌زمان با تشدید تنش‌های نظامی میان ایران و اسرائیل صورت می‌گیرد.
بر اساس گزارش‌های منابع حقوق بشری، محمدامین مهدوی در ۱۳ آذرماه ۱۴۰۲ توسط نیروهای وزارت اطلاعات بازداشت شد. او پس از حدود سه ماه بازجویی‌های فشرده و آنچه فعالان حقوق بشر آن را «شکنجه» می‌نامند، به بند ویژه متهمان امنیتی در زندان اوین منتقل شد. در نهایت، دادگاه او در شهریورماه ۱۴۰۳ به ریاست قاضی صلواتی برگزار شد؛ قاضی‌ای که نامش با صدور احکام سنگین امنیتی و جنجالی گره خورده است. اتهامات رسمی علیه او «توهین به مقدسات اسلام» و «همکاری با اسرائیل» اعلام شده بود و سرانجام این روند به اعدام محمدامین مهدوی انجامید.
فرجام‌خواهی بی‌سرانجام و اجرای سریع حکم
پس از صدور حکم اعدام، وکلای مدافع محمدامین مهدوی بلافاصله درخواست فرجام‌خواهی را در دیوان عالی کشور ثبت کردند. به گفته منابع حقوق بشری، در این پرونده شواهد و نکات حقوقی متعددی وجود داشت که می‌توانست منجر به نقض حکم و توقف اعدام محمدامین مهدوی شود. با این حال، دیوان عالی کشور بدون انتشار جزئیات شفاف و در فضایی مبهم، این حکم را تأیید و راه را برای اجرای سریع آن هموار کرد. تنها چند ماه پس از برگزاری دادگاه، روند رسیدگی به پرونده به‌سرعت به پایان رسید و خبر اعدام محمدامین مهدوی در میانه تنش‌های امنیتی و رسانه‌ای منتشر شد؛ روندی که بسیاری آن را نشانگر فشارهای سیاسی و نبود عدالت در دستگاه قضایی ایران می‌دانند.
جنگ بهانه‌ای برای سرکوب داخلی؟
در حالی که نگاه جهانیان به تنش‌های نظامی میان ایران و اسرائیل دوخته شده، برخی ناظران معتقدند که حاکمیت ایران از این فضا برای تشدید سرکوب داخلی استفاده می‌کند. بازداشت‌های گسترده، پرونده‌سازی‌های امنیتی و احکام اعدام سریع، همگی بخشی از این روند هستند که با بهره‌گیری از شرایط جنگی، مشروع جلوه داده می‌شوند. در چنین فضایی بود که خبر اعدام محمدامین مهدوی منتشر شد؛ حکمی که در کمتر از چند ماه پس از بازداشت او، بدون رعایت اصول شفافیت و عدالت، اجرا شد.
اظهارات اخیر غلامحسین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضاییه، که تأکید کرده بود در شرایط جنگی باید با متهمان به «ارتباط با اسرائیل» ضربتی و قاطع برخورد شود، مؤید این نگرانی است که فضای بحران، بهانه‌ای برای حذف صدای منتقدان و مخالفان تبدیل شده است. نهادهای حقوق بشری هشدار داده‌اند که نمونه‌هایی نظیر اعدام محمدامین مهدوی صرفاً آغازگر موج جدیدی از سرکوب است؛ موجی که می‌تواند دامن بسیاری از فعالان سیاسی، مدنی و حتی شهروندان عادی را بگیرد.
بیشتر بخوانید : اعدام اسماعیل فکری؛ جاسوسی یا سناریوی امنیتی؟
سرنوشت مبهم و مسئولیت جامعه جهانی
در حالی که حکومت ایران با اتکا به فضای جنگی و بحران‌های منطقه‌ای، روند بازداشت‌ها، محاکمات پرابهام و اعدام‌های سریالی را تشدید کرده است، سرنوشت ده‌ها شهروند دیگر که در هفته‌های اخیر به اتهاماتی مشابه بازداشت شده‌اند، همچنان نامعلوم است. اعدام محمدامین مهدوی و دو اعدام جنجالی دیگر تنها بخشی از تصویری نگران‌کننده از وضعیت حقوق بشر و عدالت در ایران است.
سکوت جامعه جهانی در برابر این اقدامات، می‌تواند حاکمیت ایران را در مسیر ادامه سرکوب‌ها و نقض گسترده حقوق اساسی شهروندان، جسورتر کند. فعالان حقوق بشر می‌گویند اکنون بیش از هر زمان دیگری نیاز است که نهادهای بین‌المللی، سازمان ملل و دولت‌های مستقل، با فشار دیپلماتیک و حقوقی مانع گسترش موج اعدام‌ها و سرکوب‌های سیاسی در ایران شوند؛ پیش از آنکه نام‌های بیشتری به فهرست قربانیان اضافه شود.