گرانی بی‌رویه مرغ در ایران مسئله‌ای است که تمام سبد خانوارها را تحت تأثیر قرار داده و نگرانی‌های گسترده‌ای درباره دسترسی مردم به پروتئین اساسی ایجاد کرده است. با وجود خودکفایی کشور در تولید گوشت مرغ، افزایش بی‌رویه قیمت‌ها نشان می‌دهد که مشکلات عمیقی در زنجیره توزیع و مدیریت نهاده‌ها وجود دارد و سیاست‌های دستوری قادر به کنترل بازار نیستند. این وضعیت نه تنها فشار اقتصادی بر خانواده‌ها وارد می‌کند، بلکه امنیت غذایی و پایداری تولید را نیز تهدید می‌کند.
گرانی بی‌رویه مرغ در ایران
گرانی بی‌رویه مرغ در ایران باعث نگرانی گسترده‌ای در میان مردم و تولیدکنندگان شده است. گرانی بی‌رویه مرغ در ایران نه تنها فشار مالی شدیدی بر خانوارها وارد می‌کند، بلکه زنگ خطری برای کل زنجیره تأمین و تولید محسوب می‌شود. با وجود خودکفایی در تولید گوشت مرغ، قیمت این محصول در بازار آزاد به بیش از ۱۳۰ تا ۱۵۵ هزار تومان رسیده و این فاصله قابل توجه با قیمت درب واحدهای تولیدی که بین ۸۴ تا ۹۲ هزار تومان است، نشان‌دهنده مشکلات جدی در توزیع و مدیریت نهاده‌ها است.
علت اصلی گرانی بی‌رویه مرغ در ایران را می‌توان در عملکرد ناقص سامانه بازارگاه و حضور واسطه‌های غیرقانونی جستجو کرد. بخش عمده نهاده‌های دامی با قیمتی بسیار بالاتر از نرخ مصوب از بازار آزاد خریداری می‌شود، و فروش دو فاکتوری در میدان بهمن نیز به تشدید نوسان قیمت‌ها کمک کرده است. این شرایط موجب شده تا هزینه تمام‌شده تولید افزایش یابد و سیاست‌گذاری‌های دستوری، به جای حل مشکل، التهاب بازار را تشدید کند. به گفته کارشناسان، اصلاح ساختار عرضه، حذف واسطه‌های سودجو و ایجاد شفافیت در زنجیره توزیع تنها راه بازگرداندن قیمت‌ها به سطح منطقی و واقعی است.
مشکلات سامانه بازارگاه و توزیع نهاده‌ها
مشکلات سامانه بازارگاه و توزیع نهاده‌ها یکی از دلایل اصلی گرانی بی‌رویه مرغ در ایران است. این سامانه که قرار بود نهاده‌ها را با قیمت مصوب به دست تولیدکنندگان برساند، به دلیل ضعف در فرآیندها و حضور توزیع‌کنندگان غیرقانونی، به بستری برای واسطه‌گری و سودجویی تبدیل شده است. تنها ۲۰ تا ۳۰ درصد نیاز مرغداران از این سامانه تأمین می‌شود و بقیه نهاده‌ها مجبورند از بازار آزاد با قیمت بسیار بالاتر خریداری کنند، که به افزایش هزینه‌های تولید منجر می‌شود.
این وضعیت باعث شده تا تولیدکنندگان نتوانند قیمت نهایی محصول را کنترل کنند و اختلاف شدید بین قیمت مرغ درب واحدهای تولیدی و قیمت عرضه شده در بازار ایجاد شود. فروش دو فاکتوری نهاده‌ها در میدان بهمن و مشکلات تأمین ارز ترجیحی نیز از جمله عوامل دیگری هستند که بر افزایش هزینه‌ها و نابسامانی در بازار اثرگذار بوده‌اند. اصلاح ساختار سامانه بازارگاه، حذف واسطه‌ها و ایجاد شفافیت در زنجیره توزیع از ضروریات برای کنترل گرانی و بازگرداندن قیمت‌ها به سطح منطقی است.
راهکارها و آینده بازار
به نظر کارشناسان، اصلاح ساختار عرضه نهاده‌ها، حذف واسطه‌های سودجو و شفافیت کامل در زنجیره توزیع، تنها راه بازگرداندن قیمت‌ها به سطوح منطقی است. دولت و نهادهای نظارتی باید برای حمایت همزمان از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، اقدامات فوری انجام دهند تا بازار مرغ از التهاب فعلی خارج شود و قیمت‌ها به سطح واقعی برسد. همچنین تامین به موقع ارز مورد نیاز نهاده‌ها توسط بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه، ترخیص و بارگیری سریع نهاده‌ها و جلوگیری از واسطه‌گری‌های غیرقانونی، از جمله اقدامات ضروری برای حفظ امنیت غذایی کشور است.
همچنین تامین به موقع ارز مورد نیاز نهاده‌ها توسط بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه، ترخیص و بارگیری سریع نهاده‌ها و جلوگیری از واسطه‌گری‌های غیرقانونی، از جمله اقدامات ضروری برای حفظ امنیت غذایی کشور است.